(Δεσμοί γυναικών)
του Mahamat Saleh Haroun

Κάπου στην Αφρική. Μια νεαρή γυναίκα στην εσωτερική αυλή ενός σπιτιού παλεύει μ’ ένα λάστιχο φορτηγού. Το σχίζει και μέσα από αυτό βγάζει το σύρμα. Με το σύρμα αυτό κατασκευάζει κάτι που στο βλέμμα ενός δυτικού μοιάζει σαν διακοσμητικό . Λίγο αργότερα η ίδια γυναίκα σχεδόν αγνώριστη. Τώρα φορά την παραδοσιακή γυναικεία φορεσιά και έχει καλυμμένο το κεφάλι της. Περιφέρεται στους πολύβουους και πολύχρωμους δρόμους μιας αφρικανικής μεγαλούπολης και προσπαθεί να πουλήσει ό,τι με κόπο έφτιαξε προηγουμένως: ένα μαγκάλι.
Πορτραίτο μιας γενναίας γυναίκας, της Amina μιας ανύπαντρης μητέρας, που προσπαθεί να επιβιώσει υλικά (αλλά και συναισθηματικά) σε μια αφρικανική ισλαμική χώρα, το Τσαντ, η ταινία του Mahamat Saleh Haroun - A Screaming Man (2010), GriGris (2013)- είναι παράλληλα και ένα χρονικό μιας καταπίεσης και μιας αντίστασης σ’ αυτήν. Ο σκηνοθέτης οργανώνει όλη την ταινία μέσα από δίπολα: οι επιταγές μιας αυστηρής θρησκείας και η σύγχρονη ζωή, ο δημόσιος χώρος –το χαοτικό και γοητευτικό τοπίο μιας αφρικανικής μεγαλούπολης- και ο περίκλειστος ιδιωτικός, η τοπική διγλωσσία Γαλλικά αλλά και η τοπική γλώσσα, σημάδια μιας διαφορετικής πολιτισμικής οπτικής όταν εκφέρεται. Σ’ αυτά τα δίπολα, ο κάθε πόλος καθορίζει μ’ έναν τρόπο δυναμικό τους χαρακτήρες, τόσο την ηρωίδα όσο και την 15χρονη έγκυο κόρη της, την Maria: επιβάλλουν συμπεριφορές, ήθη, τρόπους ζωής. Πόλοι που κάποιες φορές συγκρούονται μεταξύ τους ως συμπληγάδες πέτρες, απειλώντας να συνθλίψουν τις δύο ηρωίδες αλλά κυρίως τη νεαρότερη.
Όταν το αποπνικτικό συναίσθημα του αδιεξόδου και του αποκλεισμού απειλεί να κυριαρχήσει, αφηγηματικά στάσιμα με πλάνα αφιερωμένα στην ηρωίδα συνιστούν τα διαλλείματα της δράσης, αλλά και τους χώρους περισυλλογής. Το αίτημα της ταινίας είναι το, όχι και τόσο αυτονόητο σ’ αυτήν την ήπειρο , γυναικείο αίτημα της απελευθέρωσης. Στην αφήγηση της ταινίας παρακολουθούμε σταδιακά να αναδύεται ένας γυναικείος κόσμος, ο οποίος δομείται γύρω από την κοινή εμπειρία (μητέρας –κόρης, αλλά και όχι μόνο…) και τη γυναικεία ενσυναίσθηση. Αυτός ο γυναικείος κόσμος συνιστά τον “deus ex machina”, τον «από μηχανής θεό» που προσφέρει τη λύση σ’ αυτό το μελόδραμα. Ωστόσο, η δυναμική της γυναικείας αλληλεγγύης συνιστά και ό,τι ο σκηνοθέτης προτείνει ως λύση σ’ αυτό το πρόβλημα πολιτισμικής καθυστέρησης και υποβάθμισης της γυναικείας ύπαρξης.

Δημήτρης Μπάμπας