(Μακριά)
του Nuri Bilge Ceylan
(ο σκηνοθέτης σχολιάζει)

ΟΙ ΠΟΛΕΙΣ
Η ταινία είναι μια κριτική για το πώς ζούμε στις πόλεις. Παρατηρώ πώς οι διανοούμενοι φίλοι μου ζουν στην Κωνσταντινούπολη: οι ελπίδες τους σβήνουν και δεν έχουν κάπου να ακουμπήσουν. Στα χωριά οι άνθρωποι βοηθούν ο ένας τον άλλο: στο χωριό απ' όπου κατάγομαι υπήρχε ένα σπίτι που κάθε μέρα σερβίριζε ένα ζεστό πιάτο φαΐ σ' αυτούς που είχαν ανάγκη. Όμως στην ζωή της πόλης οι άνθρωποι είναι περισσότερο επιφυλακτικοί: εμείς δημιουργούμε την φυλακή μας. Η πόλη έχει δυσκολίες, ανωνυμία, ανεργία. Η Τουρκία είναι μια χώρα φημισμένη για την φιλοξενία της, όμως έχουμε αρχίσει να χάνουμε αυτό το στοιχείο γιατί θέλουμε να γίνουμε σαν τις πόλεις της Δύσης.
Όλες μου οι ταινίες εστιάζουν στην απόσταση που υπάρχει ανάμεσα στους ανθρώπους. Όταν ήμουν νέος αισθάνθηκα την απόσταση ανάμεσα στον εαυτό μου και τον υπόλοιπο κόσμο. Η τέχνη και ο κινηματογράφος μου έκαναν καλό και με βοήθησαν να συμφιλιωθούν μ' αυτό το συναίσθημα.

ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΕΣ ΗΘΟΠΟΙΟΙ
Υπάρχουν μειονεκτήματα όταν δουλεύεις με ερασιτέχνες ηθοποιούς. Καταρχάς όταν έχεις επαγγελματίες ηθοποιούς μπορείς να έχεις μια πιο συστηματική εργασία. Οι φίλοι και οι συγγενείς λόγω της εγγύτητας και της οικειότητας που έχουν μαζί σου μπορούν να γίνουν δύστροποι. Έχω καταλήξει να ανέχομαι συμπεριφορές απ' αυτούς, που από άλλους δεν θα ανεχόμουν. Για παράδειγμα, ακριβώς όταν είμαι έτοιμος να αρχίσω το γύρισμα η μητέρα μου μπορεί να πει: "Τώρα δεν θα παίξω".

ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
Είμαι ευαίσθητος απέναντι σε ανθρώπους των οποίων τις χειρονομίες και τις κινήσεις τις βρίσκω γεμάτες νοήματα, όπως υποθέτω συμβαίνει μ' όλους τους σκηνοθέτες. Για παράδειγμα πρόσφατα η αδελφή μου ανακαίνισε το σπίτι της. Μου είπε για τον εργολάβο που είχε αναλάβει τη δουλειά. Ήθελα να τον γνωρίσω και έτσι πήγα αμέσως στο σπίτι της και πραγματικά εντυπωσιάστηκα όταν τον συνάντησα.
Το καλύτερο μου είναι όταν είμαι ωτακουστής. Θα μπορούσα να πω ότι το απολαμβάνω πιο πολύ και από το να παρακολουθώ ταινίες. Οι τραγωδίες της ζωής μου πότε δεν μ' έκαναν να κλάψω, ωστόσο τα μάτια μου δακρύζουν όταν κοιτάζω μια μάνα και την κόρης τη να βαδίζουν παρέα. Είναι μια πολύ πιο συγκινητική εικόνα.
Επίσης πιστεύω ότι οι άνθρωποι είναι πιο εντυπωσιακοί από πίσω. Τις προάλλες είδα κάποιον που ποτέ μου δεν συμπάθησα στο παρελθόν και πιστεύω και πότε μου δεν θα συμπαθήσω στο μέλλον. Κατά σύμπτωση ένα απόγευμα περπατούσε μπροστά μου. Ο τρόπος με τον οποίο έγερναν οι ώμοι του, το κεφάλι του που κάπως ήταν σκυφτό: ήταν τόσο πολύ συγκινητικό που τον συγχώρησα για τα πάντα. Τελικά οι άνθρωποι δείχνουν χωρίς άμυνες όταν τους κοιτάξεις από πίσω. Έτσι μπορείς να τους παρατηρεί με ελεύθερη την συνείδηση.

Η ΤΕΧΝΗ
Ο Oscar Wilde είπε "Η φύση αντιγράφει την τέχνη". Όταν ένας καλλιτέχνης προσφέρει μια νέα όψη του κόσμου τότε στην αρχή αυτή ξενίζει τον θεατή. Με τον καιρό η φύση αλλάζει μορφή κάτω από την επιρροή αυτού του έργου τέχνης: αρχίζουμε να κοιτάζουμε τα δένδρα, τον εξωτερικό κόσμο, τον κόσμο γύρω μας μέσα απ' αυτή την οπτική. Κοιτάζεις μ' άλλο βλέμμα τους ανθρώπους και την πραγματική ζωή όταν έχεις διαβάσει Τσέχωφ. Χάρις σε ανθρώπους σαν τον Τσέχωφ, τον Sait Faik (Σ.τ.μ. ένας από τους πιο σημαντικούς συγγραφείς διηγημάτων της σύγχρονης Τουρκίας) ακόμα και η πιο απλή ανθρώπινη σχέση δείχνει σε μένα γεμάτη χρώματα.

ΟΝΕΙΡΑ
Λυπάμαι πολύ που το λεω αλλά βλέπω πλέον ελάχιστα όνειρα. Ονειρεύομαι, αλλά νομίζω ότι τα ξεχνάω. Φυσικά αυτός ο σκοτεινός ουρανός πάντα μου φαινόταν ότι είχε για μένα περισσότερο νόημα. Δεν ήθελα στην ταινία ο ουρανός να δείχνει λευκός. Όταν ήμουν φωτογράφος. Μ' αρέσει ο μελαγχολικός, σκοτεινός ουρανός.
Πιστέψτε με όταν το λεω: δεν ξέρω πόσο αυτοβιογραφικές είναι οι ταινίες μου. Αν κάτσω κάτω και σκεφθώ μια -μια όλες τις σκηνές ίσως ανακαλύψω κάποια αυτοβιογραφικά γεγονότα: υπάρχουν αρκετά απ' αυτά στην ταινία όμως είναι δύσκολο να τα διαχωρίσεις. Οι ζωές των φίλων μου, το δικό μου παρελθόν, παρατηρήσεις, συναισθήματα, όλα έρχονται μαζί και η προέλευση τους ξεχνιέται. Ο Τσέχωφ συνήθιζε να το κάνει αυτό, όπως επίσης και ο Sait Faik. Και οι δύο έγραφαν για τις ζωές των ανθρώπων που βρισκόταν γύρω τους. Ποτέ τα έργα τους δεν περιείχαν σημαντικά ζητήματα. Αν ξέρουμε πώς να κοιτάζουμε, η ζωή είναι γεμάτη χρώματα. Το ανθρώπινο σκηνικό είναι το πιο πλούσιο σκηνικό στον κόσμο. Κοίταξε δίπλα σας και σίγουρα θα βρεις μια ιστορία.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑΙΝΙΕΣ
Οι αλήθειες δεν αποκαλύπτονται στις συνεντεύξεις. Ένας συνεντευξιαζόμενος σίγουρα προσπαθεί να προστατευθεί. Είμαι σίγουρα ότι μια πολύ πιο ειλικρινής συζήτηση θα ξεκινήσει όταν το κασετόφωνο θα κλείσει. Επιτρέψτε μου να πω το εξής: προσπαθώ να είμαι όσο το δυνατό πιο ειλικρινής. Επειδή μ' αρέσει να διαβάζω συνεντεύξεις προτιμώ αυτές με τον υψηλότερο ποσοστό αλήθειας. Προσπαθώ όσο μπορώ να μην ψεύδομαι. Στα αλήθεια, είμαι έτοιμος να εκθέσω την αδυναμία μου όταν φθάσει η στιγμή. Πιστεύω ότι τα ψέματα σε μια ταινία πολύ εύκολα μπορούν να γίνουν αντιληπτά από ένα ευφυές κοινό. Στις ταινίες η ανεντιμότητα και τα λάθη αποκαλύπτονται πολύ εύκολα. Αυτός που σκηνοθετεί πρέπει πάντα να σκέφτεσαι ότι το κοινό θα καταλάβει, θα αντιληφθεί τα πάντα και να προσπαθήσει να κάνει μια ταινία για ένα κοινό ευφυές τουλάχιστον όσο και αυτός.

(απόσπασμα από δηλώσεις στην εφημερίδα International Herald Tribune 24-25/5/03 και στην Turkish Time Μάιος -Ιούνιος 2003).