(αποσπάσματα από συνεντεύξεις)

ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
Κατάγομαι από μία προβληματική τυπική μεσοαστική οικογένεια. Απ΄ όσο θυμάμαι ήμουν ένα ατίθασο παιδί. Ήμουν ένα φυσιολογικό αγόρι, με μελανιασμένα γόνατα και ιδρωμένο λαιμό. Στις μέρες μας χρησιμοποιούμε τον όρο «υπερδραστήριος», τότε προτιμούσαν τις λέξεις όπως: άτακτος, εγωιστικός, υστερικός κοκ.
(…) Ήθελα να γίνω συγγραφέας, αλλά οι άνθρωποι του λαού δεν διάβαζαν βιβλία εκείνο τον καιρό. Ήταν στις αρχές της δεκαετίας του ΄90, όταν διάφοροι διανοούμενοι μιλούσαν για το τέλος της εποχής του Gutenberg [σ.τ.ε. Ο Gutenberg ήταν υπεύθυνος για την επανάσταση της τυπογραφίας]. Ήμουν πολύ δραστήριος για να κάτσω σ’ ένα μέρος πολλές ώρες. Επιπλέον αντιμετώπιζα οικονομικά προβλήματα. Η μόνη ευκαιρία για να μείνω κοντά στην τέχνη ήταν να εργαστώ στην τηλεόραση. Πέρα από όλα τα άλλα, λάτρευα την υπνωτική επίδραση του κινηματογράφου ως μέσου.

ΕΙΚΟΝΕΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗ
(…) Λέξεις και εικόνες… Αυτό είναι ένα μυστήριο. Θα έλεγα πως η πολύ-επίπεδη δημιουργία είναι το πιο ελκυστικό κομμάτι της κινηματογραφίας για μένα: Το να γυρίζεις ταινίες είναι σαν να κάνεις έρωτα. Το κάνω με ευχαρίστηση, αλλά σιχαίνομαι να μιλάω γι΄ αυτό.
(…) Κάνουμε πολλές πρόβες [με τους ηθοποιούς]. Δεν μου αρέσουν οι εκπλήξεις στο πλατό. Ομως τελικά ό,τι και αν κάνεις, οι εκπλήξεις έτσι και αλλιώς θα παρουσιαστούν. Κυρίως οι αρνητικές εκπλήξεις, σπάνια θετικές. Προσπαθώ πάρα πολύ οι ηθοποιοί να είναι πάντα ήρεμοι.
(…) Μου αρέσει η «ambient» μουσική, όπως αυτή του Thomas Köner, και θεωρώ πως ο τρόπος με τον οποίο ακούς αυτού του είδους τη μουσική, είναι ο ίδιος με τον τρόπο που θα δεις το “Milky Way”: ως μια «ambient» ταινία.
Θα έλεγα ότι για μένα ο κινηματογράφος είναι μια μείξη ήχου και εικόνας. Δεν υπάρχει το ένα δίχως το άλλο. Η μουσική με βοηθάει πολύ. Υπάρχουν πάρα πολλοί τρόποι και μορφές μουσικής έκφρασης. Είμαι “παμφάγος”: Amon Amarth, The Necks, The Cure, Deadbeat, Behnam Manahedji και εκατοντάδες άλλοι μουσικοί στριφογυρνάνε στο μυαλό μου συνέχεια. Τη λατρεύω τη μουσική.

Η ΘΕΜΑΤΙΚΗ
Για μένα ναρκωτικά και αυτοκτονία έχουν τις ίδιες ρίζες. Η ρίζα είναι: πώς μπορούμε να ξεφύγουμε από αυτή την άπληστη, εγωιστική και αναπόφευκτα κατεστραμμένη κοινωνία, την οποία χτίσαμε. Πέρα από τον κομφορμισμό, τον εθνικισμό, τα παιχνίδια εξουσίας και όλα τα άλλα αδιέξοδα, υπάρχει η ξεχασμένη αξιοπρέπεια του Σύμπαντος. Οι πρεζάκηδες ήρωες μου είναι τα τραγικά θύματα μιας αδέξιας διαφυγής από αυτόν τον κόσμο. Τα ναρκωτικά και η αυτοκτονία είναι οι συνέπειες, όχι οι λόγοι στα δικά μου μάτια

ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ
[Το “Forest”] Ήταν πολύ χαμηλού προϋπολογισμού. Οι ηθοποιοί ήταν φίλοι μου. Το κοινό πίστεψε πως ήταν επαγγελματίες ηθοποιοί. Το “Forest” έχει συγκριθεί με το “Festen”, αλλά αυτή η ταινία έχει γυριστεί με επαγγελματίες ηθοποιούς, ενώ το “Forest” όχι. [Οι ηθοποιοί] Είναι απλοί άνθρωποι από τα μέρη μου.
(…) Βρέθηκα σε πολύ δύσκολη θέση όταν ξεκίνησα να γυρίζω ταινίες. Ήμουν αυτοδίδακτος και δεν είχα κάνει τις σχετικές σπουδές. Δεν ήμουν επαγγελματίας. Δούλευα ως βοηθός σκηνοθέτη πριν γυρίσω την πρώτη μου ταινία. Ήταν δύσκολο να μπεις στην κινηματογραφική κοινότητα και δεν ήμουν σε πολύ καλή θέση όταν έφτιαχνα την πρώτη μου ταινία: γι’ αυτό έπρεπε να χρησιμοποιήσω μη επαγγελματίες ηθοποιούς. Αλλά πάντα θέλω να μαθαίνω κάτι καινούργιο. Όταν τελείωσα την ταινία “Forest” μου είπαν πως θα έπρεπε να φτιάξω περισσότερες ταινίες της Σχολής Δόγμα, γιατί είμαι ο μόνος που το κάνει. Αλλά είπα όχι, θέλω να δουλέψω με επαγγελματίες ηθοποιούς. Είναι ένα μάθημα. Όταν τελείωσα το “Dealer” -που πολλοί θεωρούν ότι είναι μεταξύ Bela Tarr, Roy Andersson και Tarkovsky, εξαιτίας αυτών των μεγάλης διάρκειας πλάνων και επειδή υπάρχει στην ταινία ένας φαταλισμός και μια ατμόσφαιρα μελαγχολίας -, μου είπαν πως είναι μία μοναδική ταινία. Είσαι ο νέος Bela Tarr. Είπα, όχι με τίποτα, θέλω να κάνω κάτι διαφορετικό – και αυτό ήταν το “Milky Way”: τώρα κάνω κάτι εντελώς διαφορετικό με αυτή την ταινία επίσης. Είμαι ένας σπουδαστής του κινηματογράφου.
(…) Στην αρχή δεν σκόπευα κάνω [την ταινία Milky Way] πολύ διαφορετική ή πολύ πειραματική. Δεν ήθελα να γίνει επεισοδιογραφική η δομή της, να είναι κάτι σαν ένα μωσαϊκό. Σκέφτηκα να είναι κάτι σε στυλ Iosseliani. Δεν σκέφτηκα ότι θα είναι κάτι τόσο στοχαστικό, όπως τελικά αποδείχτηκε.
(…). Για μένα υπάρχει ένας παραλληλισμός ανάμεσα στην ιστορία, στην εικόνα και στη μεταφυσικό. Υπάρχουν τρεις διαφορετικές γλώσσες η μία πάνω στην άλλη. Μπήκα πολύ βαθιά στον Ζεν Βουδισμό όταν έφτιαχνα αυτή την ταινία. Η γυναίκα μου ήταν έγκυος στο γιο μου και κατά κάποιο τρόπο ήμουν εντελώς ξετρελαμένος με την βουδιστική φιλοσοφία. Τόσο στο “Forest” όσο και στο “Dealer” υπάρχει μία υπνωτική, στοχαστική αίσθηση. Στο “Milky Way” υπάρχει πιο πολύ στοχαστική παρά υπνωτική.

ΕΠΙΡΡΟΕΣ
Οι άνθρωποι που είδαν το “Dealer” και έχουν διαβάσει συνεντεύξεις μου με ρωτάνε: «Είστε Βουδιστής;» και εγώ τους απαντώ «όχι, τι είναι Βουδιστής;» Και καθώς έψαχνα για τον Βουδισμό και το Ζεν ανακάλυψα πως, ναι, πράγματι, είμαι Βουδιστής. Κάτι που είναι πολύ ενδιαφέρον: όπως λένε οι Βουδιστές αυτός είναι και ο πιο αυθεντικός τρόπος για να βρεις το μονοπάτι του Βούδα -όταν το βρεις μόνος και όχι μέσα από βιβλία. Πάντα τρελαινόμουν για τη μινιμαλιστική τέχνη και το μινιμαλισμό στη μουσική και τη ζωγραφική, μ' ένα μεταφυσικό τρόπο ο οποίος είναι σχεδόν βουδιστικός.
(…) Νομίζω ότι η Laurie Anderson είχε μεγάλη επίδραση πάνω μου. Και ο Kurt Vonnegut, ειδικά όταν έγραψε τις ιστορίες για τα Earthlings (γήινα όντα) και όχι τα ανθρώπινα όντα. (…) Αν παρακολουθήσεις το “Milky Way” μπορείς να το δεις από αυτή την σκοπιά, σαν να ήσουν εξωγήινος και να βλέπεις αυτά τα παράξενα όντα πάνω σε έναν άλλο πλανήτη.
Ο Alan Watts επίσης είναι ένας από τους αγαπημένους μου φιλόσοφους. Ήταν πολύ προχωρημένος στην προσέγγισή του και ήταν από τους πρώτους φιλόσοφους της Δύσης που προσπάθησαν να συνδέσουν τις θεωρίες του υπαρξισμού και το Βουδισμό. Μου αρέσουν τα έργα του, γιατί είναι πάντα πολύ αστεία και ειρωνικά, αλλά παρόλα αυτά πολύ όμορφα.
Οι άνθρωποι συχνά μου λένε ότι το “Milky Way” είναι σαν μία ταινία του Roy Andersson, αλλά πρόσφατα μου είπαν ότι η νέα ταινία του Roy Andersson μοιάζει με τη δική μου ταινία! Ήμουν πολύ περήφανος. Ωστόσο ο Andersson είναι επίσης μία μεγάλη επιρροή.
(…) Λατρεύω τους αδελφούς Dardenne– αυτός ο καθαρός ρεαλισμός τους είναι εκπληκτικός.

(αποσπάσματα από συνεντεύξεις στους Marcus Stiglegger, John Bradburn. Ελληνική μετάφραση δελτίο τύπου. Επιμέλεια μετάφρασης Δ.Μ.)