darden0.jpg
Από τους σημαντικότερους δημιουργούς στον χώρο του ευρωπαϊκού σινεμά, οι αδελφοί Dardenne (ο Jean- Pierre και ο Luc) στο έργο τους επικεντρώνονται σε πρόσωπα ξεχασμένα και αφανή: στην εργατική τάξη και στον κόσμο που ζει στις παρυφές της, τους ανέργους, τους μετανάστες και τους απόκληρους των δυτικών κοινωνικών. Η ψυχολογία, οι τρόποι ζωής, τα συναισθήματα, τα όνειρα οι ελπίδες, η ηθική: όλα αυτά βρίσκονται στο κέντρο των ταινιών τους.
Ο μεγαλύτερος από τα δύο αδέλφια ο Jean- Pierre γεννήθηκε στο Βέλγιο το 1951 και ο αδελφός του Luc τρία χρόνια αργότερα. Αρχικά ασχολήθηκαν με το ντοκιμαντέρ. Έτσι στα μέσα της δεκαετίας του 70 ίδρυσαν την εταιρεία Derives που ως σκοπό είχε την παραγωγή ντοκιμαντέρ. 60 ντοκιμαντέρ ήταν παραγωγή της εταιρείας και μέσα σ' αυτό τον αριθμό περιλαμβάνεται και οι πρώτες ταινίες τους.
Γύρισαν την πρώτη ταινία μυθοπλασίας με τον τίτλο Flasch το 1987 και στην συνέχεια την ακολούθησε η ταινία. Je Pense Vous (1992). Η ίδρυση της εταιρείας παραγωγής Les Films du Fleuve, το 1996, συνοδεύτηκε με την ταινία που τους καθιέρωσε σε διεθνές επίπεδο: την La Promesse (Η υπόσχεση).
Η ταινία που προβλήθηκε στις Κάνες (στο Δεκαπενθήμερο των σκηνοθετών) έχει σαν κεντρικό πρόσωπο ένα νεαρό που εργάζεται μαζί με τον πατέρα του (;). Ο ξαφνικός θάνατος ενός παράνομου μετανάστη που απασχολείται σε μια οικογενειακή επιχείρηση, θα γεμίσει ενοχές τον νεαρό. Για να απαλλαγεί από τις ερινύες που όπως φαίνεται τον κατατρύχουν θα προσπαθήσει να προφέρει συμπαράσταση και υποστήριξη στην νεαρή γυναίκα και αυτό θα διαταράξει την σχέση του με τον "πατέρα" του. Ταινία που απεικονίζει τις άγριες συνθήκες ζωής των παράνομων μεταναστών η La Promesse χαρακτηρίζεται από το διφορούμενο και το αινιγματικό, ενώ το σκηνοθετικό ύφος βρίσκεται πολύ κοντά στον ρεαλισμό και το νατουραλισμό.
darden1.jpgΗ επόμενη ταινία υπήρξε μια αληθινή επιτυχία: η Rosetta (1999) κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάνες και το βραβείο γυναικείας ερμηνείας για την ηθοποιό Emile Dequenne. Αφηγείται την ιστορία μίας άνεργης νεαρής κοπέλας, η οποία ζει σ' ένα τροχόσπιτο. Η φιλοδοξία της είναι να βρει μια δουλειά και να ενταχθεί στην κοινωνία. Η απελπισία, η αγωνία της και οι αγώνας της για να επιβιώσει, σφραγίζουν τις εικόνες της ταινίας. Πορτραίτο μιας νεαρής κοπέλας, που μάχεται απεγνωσμένα να κερδίσει μια θέση στην κοινωνία, η ταινία είναι επίσης και μια συγκλονιστική μαρτυρία για την ψυχολογία, τα πάθη και τα μαρτύρια αυτών που είναι άνεργοι.
Η πέμπτη ταινία των αδελφών Dardenne με τίτλο Le Fils (2002) χάρισε στον πρωταγωνιστή της το βραβείο ανδρικής ερμηνείας στο φεστιβάλ Καννών. Σ' αυτήν ο Oliver Gourmet υποδύεται έναν ξυλουργό, ο οποίος διδάσκει την τέχνη του σε νεαρούς μαθητευόμενους. Η άρνηση να δεχθεί ως μαθητή έναν νεαρό μοιάζει αναιτιολόγητη. Όμως πίσω απ' αυτή την στάση του κρύβεται το παρελθόν του...
Ο γιος (Le Fils) των Jean - Pierre & Luc Dardenne είναι μια ταινία που βυθίζει τον θεατή μέσα σ' ένα σύμπαν αμφίβολων, δισταγμών και αμφιθυμιών. Μετέωρος μεταξύ της εκδίκησης και της συγχώρεσης ο κεντρικός χαρακτήρας καλείται να αντιμετωπίσει κατά πρόσωπο τον δολοφόνο του γιου του (ένα θέμα που έχουμε δει πρόσφατα σε ταινίες όπως το In the Bedroom και The Grossing Guard). Καλείται δηλαδή να διασχίσει την ερεβώδη έρημο του πένθους και της θλίψης, να αναμετρηθεί με την οργή και την εκδίκηση.
Τοποθετώντας τον θεατή στην θέση ενός παρατηρητή, οι δύο σκηνοθέτες αρνούνται να εισχωρήσουν μέσα στις θύελλες και ταραχές του εσωτερικού του κόσμου: κινηματογραφώντας τον από πίσω κρύβουν το πρόσωπο του (και τις σκέψεις του) από τον θεατή -όχι όμως την ανάσα του ή τον χτύπο της καρδιάς του.
Σ' αυτό το πρόσωπο υπάρχει κάτι βαθύτερο που προκαλεί την υπέρβαση και αυτό δεν είναι παρά η ίδια η ζωή του ήρωα: η ηθική της εργασίας (δηλαδή η ηθική της δημιουργίαςε) και η ηθική της διδασκαλίας (δηλαδή η ηθική της πατρότητας) οδηγούν τον ήρωα εκτός της επικράτειας του πένθους, στους τόπους της συγχώρεσης. Το σκηνοθετικό ύφος των αδελφών Dardenne έχει ως συστατικά στοιχεία την χρήση κοντινών πλάνων, τους αινιγματικούς, ηθικά μετέωρους και διφορούμενους κεντρικούς χαρακτήρες, την χρήση κάμερας στο χέρι, τον ρεαλισμό. Ελάχιστα στοιχεία δίνονται για να φωτιστούν οι πράξεις των χαρακτήρων, ενώ συχνά τα κίνητρα τους είναι αδιάφορα για την σκηνοθεσία και αδιαφανή για τον θεατή. Αυτό που έχει σημασία -και είναι ακριβώς αυτό που καταγράφει η κάμερα- είναι οι πράξεις και η συμπεριφορά τους.
Μία δήλωση τους είναι χαρακτηριστική για τον τρόπο που αντιμετωπίζουν την αφήγηση και την δραματική πλοκή: "Η αφήγηση της ιστορίας είναι ένα εμπόδιο για την ύπαρξη των χαρακτήρων. Όσα λιγότερα λέμε για ένα χαρακτήρα τόσο περισσότερο αυτός υπάρχει στην οθόνη. Αντί να αφηγούμαστε τα γεγονότα, προσπαθούμε να βρούμε τις ουσιαστικές στιγμές ενός χαρακτήρα."