Μια από τις πιο σημαντικές δημιουργούς του Σοβιετικού κινηματογράφου, η Kira Muratova, γεννήθηκε το 1934, στη Βεσσαραβία. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας και κινηματογράφο στην περίφημη σχολή VGIK, με καθηγητή τον σκηνοθέτη Sergei Gerasimov. Πήρε το δίπλωμα της το 1961 και σκηνοθέτησε μαζί με τον σύζυγό της Aleksandr Muratov τη μικρού μήκους ταινία Our Honestly Earned Bread (1965). Εργάστηκε στο στούντιο της Οδησσού και από τις πρώτες της ταινίες έκανε φανερή μια ιδιαίτερη -και όχι ιδιαίτερα δημοφιλή στους τότε ιθύνοντες της Σοβιετικής Κινηματογραφίας-, οπτική.
Οι ταινίες ήταν πάντα σταθερές προσανατολισμένο προς τα "μικρά" θέματα και στις ανθρώπινες σχέσεις και, επιπλέον, ήταν διάστικτες από ένα ανθρωποκεντρισμό ανοίκειο για την τότε κατάσταση. Στη δραματική πλοκή των ταινιών της Muratova βρίσκουμε ως κεντρικά πρόσωπα συνήθως γυναίκες πετυχημένες, οι οποίες βιώνουν με έντονο τρόπο μια κατάσταση συναισθηματικής αστάθειας και μοναξιάς - ενώ αγωνιωδώς αναζητούν και αποζητούν τη σταθερότητα και την εσωτερική ηρεμία. Η αφήγηση τις παρακολουθεί, καθώς κινούνται σ' ένα περιβάλλον όπου τα ανδρικά πρόσωπα -εραστές, σύζυγοι, και γιοι- είναι συνήθως τυχοδιώκτες, που αρνούνται τις ευθύνες. Τα δύο αριστουργήματα της, οι Σύντομες Συναντήσεις/ Brief Encounters (1967) και Μακρύ Αποχαιρετισμό/ The Long Farewell (1971), έμειναν στα συρτάρια για πάνω από δέκα χρόνια, ακριβώς γιατί το ύφος τους προκαλούσε την αμηχανία, καθώς δεν συμφωνούσε με το κυρίαρχο μοντέλο. Παρουσίαζαν μια εικόνα της αστικής ζωής στη σοβιετική κοινωνία, όχι ιδιαίτερα κολακευτική, καθώς τα κεντρικά πρόσωπα βιώνουν τη μοναξιά, αναζητούν απεγνωσμένα την ευτυχία και την ηρεμία και δυσκολεύονται να βρεθούν σε κατάσταση προσωπικής ισορροπίας.
Οι δύο ταινίες διανεμήθηκαν τελικά το 1987, όταν το καθεστώς "φιλελευθεροποιήθηκε" και ταινίες απαγορευμένες για χρόνια βγήκαν από τα ντουλάπια της λογοκρισίας. Μετά το 1971 και μέχρι την επικράτηση της περεστρόικας -στα μέσα της δεκαετίας του 80- η Muratova μπόρεσε να κάνει μόνο δύο ταινίες, μεταξύ και των οποίων και το Among the Grey Stones (1983) το οποίο λόγω των παρεμβάσεων που δέχθηκε αρνήθηκε να υπογράψει (στους τίτλους εμφανίζεται με το ψευδώνυμο Sidorov).
Μετά την πολιτική αλλαγή στη Σοβιετική Ένωση, η Muratova έγινε ευρύτερα γνωστή στην Δύση, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι έπαψαν και τα προβλήματα της αφού η ταινία της Ασθενικό Σύνδρομο/ The Asthenic Syndrome (1989) απαγορεύθηκε από τους ιθύνοντες. Η αφήγηση αποτελείται από δύο μέρη. Το πρώτο, το οποίο είναι γυρισμένο σε ασπρόμαυρο, έχει ως κεντρική ηρωίδα μια γυναίκα, η οποία πενθεί τον χαμό του συζύγου της. Στη δεύτερη ιστορία, η οποία είναι κινηματογραφημένη σε έγχρωμο, κεντρικός χαρακτήρας είναι ένας καθηγητής ο οποίος φιλοδοξεί να γίνει συγγραφέας. Ταινία προάγγελος των ραγδαίων αλλαγών που επακολούθησαν (είναι μια από τις τελευταίες ταινίες της περεστρόικα), το Ασθενικό Σύνδρομο σκιαγραφεί ένα ήρωα και μια κοινωνία σε κατάσταση "μαύρης μελαγχολίας".
Η Kira Muratova σκηνοθέτησε επίσης τις ταινίες Getting to Know the Great Wide World (1978), A Change of Fortune (1987), The Sentimental Policeman (1992), Passions (1994), Three Stories (1997), Letter to America (μικρού μήκους, 1999).
Δ.Μ.
