(σχόλια για το σινεμά και τις ταινίες)

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Εκπαιδεύτηκα σαν ηθοποιός στην Βασιλική Ακαδημίας Δραματικής Τέχνης του Λονδίνου στις αρχές της δεκαετίας του 60. Εκείνη την περίοδο δεν είχα καμία ουσιαστική εμπειρία για καμμία δημιουργική μεθόδου, συμπεριλαμβανομένης και οποιασδήποτε μεθόδου προς την κατεύθυνση του αυτοσχεδιασμού. Ο λόγος ήταν ότι η Ακαδημία είχε μία πολύ παλιομοδίτικη και αποστειρωμένη εκπαίδευση που βασιζόταν στη παράδοση του Αγγλικού Ελαφρού θεάτρου.
Αλλά κατά κάποιο τρόπο, αυτή η κατάσταση μου έκανε καλό, γιατί μ' έκανε να αντιδράσω απέναντι σ' όλα αυτά και να αρχίσω να αναρωτιέμαι τι ήταν ακριβώς αυτά που κάναμε.
Αργότερα για να εκπαιδευθώ ως ηθοποιός πήγα σε μια σχολή Καλών Τεχνών στο Λονδίνο, και αυτή ήταν η σχολή του Amberwell (στο Νότιο Λονδίνο) όπου έκανα ελεύθερο σχέδιο, το οποίο και λατρεύω. Εκεί άρχισα να συνειδητοποιώ ότι αυτό που κάναμε ως σπουδαστές της σχολής Καλών Τεχνών -το οποίο ήταν να κοιτάζουμε την πραγματική ζωή και να προσπαθούμε να την απεικονίσουμε στο χαρτί- ήταν αυτό που δεν κάναμε ως ηθοποιοί, ως σπουδαστές υποκριτικής. Δεν βγαίναμε έξω και δεν κάναμε κάποια νέα εργασία πάνω σ' ένα θέμα, απλώς ανακυκλώναμε θεατρικά έργα με κάποια δεδομένη μέθοδο.

ΣΙΝΕΜΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΩΝ
Ολες μου οι ταινίες είναι για αυτά συμβαίνουν διαρκώς: όπως το να γεννιέσαι και να πεθάνεις, να ζεις, να επιβιώνεις, να δουλεύεις. Επίσης για οικογένειες και για σχέσεις, για το τι σημαίνει να 'σαι ετεροθαλής αδελφός ή αδελφή, ή πατέρας ή μητέρα, ή παιδί, για την αγάπη και για το σεξ, για το φαγητό: όλα αυτά είναι οι ταινίες μου. Μ' άλλα λόγια όλα αυτά είναι οι "δουλειές" της ζωής.
Για μένα είναι σημαντικό -και νομίζω ότι είναι προφανές-, οι ταινίες μου να βασίζονται στους χαρακτήρες. Η επιλογή των ηθοποιών είναι κυρίως μία εμπειρική εργασία -μπορεί να επιλέξω κάποιους γιατί έχω κάποιου είδους ένδειξη για το πως θα 'ναι όταν υποδυθούν [ένα χαρακτήρα]. Ετσι ορισμένες φορές επιλέγω τους ηθοποιούς έχοντας στο μυαλό μου μια συγκεκριμένη δυνατότητα τους -αν και αρκετά συχνά οι ενδείξεις που έχω είναι πολύ πιο σαφείς. Ετσι από την στιγμή που τελικά έχεις επιλέξεις τους ηθοποιούς για μια ταινία και έχεις συγκροτήσει την ομάδα των ηθοποιών, τότε το ζήτημα είναι να περάσεις σ' αυτο που αποκαλείται η περίοδος των δοκιμών, η οποία είναι και η περίοδος όπου διαμορφώνεται ο πυρήνας της ταινίας. Οι χαρακτήρες, οι σχέσεις τους, ο κόσμος τους, το παρελθόν τους, οι δυσχέρειες τους, οι εντάσεις: το ακατέργαστο υλικό της ταινίας. Ομως όλα αυτά δεν είναι η ίδια η ταινία. Δεν δημιουργούμε σ' αυτή τη φάση το σενάριο της ταινίας.

ΘΕΑΤΡΙΚΕΣ ΕΠΙΡΡΟΕΣ
Δεν επηρεάστηκα από τον Κασσαβέτη. Ενδιαφέρθηκα, και με κάποιο τρόπο εμπνεύστηκα, από τις δυνατότητες (που 'χει το έργο) του. Δεν επηρεάστηκα από τον Ken Loach γιατί ξεκινήσαμε να δουλεύουμε περίπου την ίδια περίοδο.
Επηρεάστηκα πολύ, στο θέατρο, από την δουλειά του Peter Brook, στις αρχές της δεκαετίας του 60, ο οποίος κατηύθυνε τότε ένα μεγάλο μέρος σημαντικών πειραματισμών. Και φυσικά στα μέσα της δεκαετίας του 60, όταν άρχισα να αναμειγνύομαι μ' αυτά, υπήρχε μια μεγάλη έκρηξη από τα επονομαζόμενα "χάπενινγκ" και άλλου είδους αυτοσχεδιασμούς. Στα περισσότερα απ' αυτά δεν συμμετείχα, και στην πραγματικότητα κρατούσα μια απόσταση, γιατί για χρόνια με ενοχλούσαν οι παρατηρήσεις του κόσμου που έλεγε "Α εννοείς ένα χάπενινγκ" και εγώ έλεγα όχι καθόλου δεν εννοώ ένα "χάπενινγκ". Εννοώ ένα θεατρικό έργο, ή μια ταινία, κάτι με δραματουργική δομή. Ξέρεις ο κόσμος ήταν πολύ σκεπτικιστής σχετικά μ' αυτούς [τους αυτοσχεδιασμούς].

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΕΠΙΡΡΟΕΣ
Οι βασικές μου επιρροές προερχόταν από τον Jean Renoir, και τον Ozu και του Satyajit Ray, τον Ινδό σκηνοθέτη από την Βεγγάλη. Αλλά απόλυτα θα μπορούσα να ταυτιστώ με το σινεμά του Olmi, με το σινεμά του Φελλίνι -μ' ένα διαφορετικό τρόπο-, με το σινεμά του Fritz Lang, το σινεμά του Billy Wilder, του Robert Altman. Και αν κοιτάξεις το Naked, δεν θα εκπλαγείς αν μ' ακούσεις να λεω ότι είμαι ενθουσιασμένος από τον Bunuel. Υπάρχουν πολλών ειδών σκηνοθέτες-όπως ο πρώιμος Kurosawa πολύ ενδιαφέρον και ερεθιστικός- που θεωρώ ότι οι ταινίες τους μου δημιουργούν την φιλοδοξία για να κάνω εγώ ταινίες ισάξιες μ' αυτούς.

ΤΡΟΠΟΣ ΔΟΥΛΕΙΑΣ
Για μένα η διαδικασία δημιουργίας μιας ταινίας είναι η μέθοδος διαμέσου της οποίας ανακαλύπτω τί ακριβώς πρόκειται να είναι η ταινία. Λοιπόν αυτό δεν είναι τίποτα εξαιρετικό, γιατί ακριβώς έτσι λειτουργούν οι περισσότεροι καλλιτέχνες: αυτό συμβαίνει όταν κάποιος ζωγραφίζει πίνακες, ή γράφει ποιήματα, ή συνθέτει συμφωνίες, ή ακόμα γράφει μυθιστορήματα και θεατρικά έργα.
Και ένα από τα βασικά στοιχεία στον τρόπο δουλειάς μου είναι ότι δεν υπάρχει καμία απολύτως παρέμβαση από κανένα. Μπορώ και κάνω μια ταινία μόνο όταν έχω μια "εν λευκώ" χρηματοδότηση ή υποστήριξη. Αυτό σημαίνει ότι οι χρηματοδότες, δεν γνωρίζουν το θέμα που διαπραγματεύεται η ταινία, ή ποιος θα συμμετέχει σ' αυτήν. Αναλαμβάνουν την υποχρέωση να μην επεμβαίνουν στο περιεχόμενο ή στην επιλογή των ηθοποιών και η μόνη αληθινή απαίτηση που μπορούν να έχουν από μένα -και την οποία ευχάριστα αναλαμβάνω- είναι η ημερομηνία κατά την οποία θα παραδώσω την ταινία και το ότι η ταινία θα κοστίσει ένα συγκεκριμένο ποσό χρημάτων.

[αποσπάσματα από την αφήγηση του Mike Leigh στο laserdisc της ταινίας Naked, έκδοση Criterion. Απόδοση Δημήτρης Μπάμπας]