Οι αδελφοί Μίκα και Άκι Καουρισμάκι, γεννημένοι στο Ελσίνκι το 1955 και 1957 αντίστοιχα, έχουν στο ενεργητικό τους πάνω από 20 ταινίες τα τελευταία 15 χρόνια, βάζοντας με το έργο τους στον παγκόσμιο κινηματογραφικό χάρτη τη χώρα τους, τη Φινλανδία.
Αμεσα επηρεασμένοι απο το ανατρεπτικό πνεύμα του Γκοντάρ αλλά και λάτρεις των B-Movies, των Road Movies, χάραξαν μια προσωπική διαδρομή αδιαφορώντας για τις μόδες και τις απαιτήσεις της κινηματογραφικής βιομηχανίας.
Μόνιμοι θαμώνες των κινηματογραφικών φεστιβάλ, με φανατικούς οπαδούς, αλλά και με προβληματική διανομή στο εμπορικό κύκλωμα, πλούτισαν το σινεμά της περιπλάνησης στη δεκαετία του 80, αναδεικνύοντας το ταξίδι (εσωτερικό και εξωτερικό) ως τη μόνη δυνατή ταυτότητα του σύγχρονου ανθρώπου, στην παράδοση του παλιού καλού Βέντερς.
Με χαμηλά budget, εκφραστική οικονομία, μινιμαλιστική ακρίβεια και κινηματογραφική γλώσσα λιτή και ουσιαστική, κατέγραψαν μια σκληρή και αδιέξοδη κοινωνική πραγματικότητα, έναν κόσμο χωρίς προσδοκίες και ελπίδες, όπου πολύ συχνά οι loser ήρωες τους βιώνουν την τραυματική εμπειρία της απόρριψης.
Οι αντι-ήρωες των ταινιών των Καουρισμάκι -είτε ως κοινωνικά "απορρίμματα", είτε ως αλλοτριωμένοι και απελπισμένοι άνθρωποι, βουλιαγμένοι στο βυθό μιας εξαθλιωμένης και μελαγχολικής πραγματικότητας, είτε ως απόλυτα εκκεντρικοί και σουρεαλιστικοί χαρακτήρες-, έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: κουβαλούν μέσα τους μια εγκλωβισμένη διάθεση φυγής και μια καταπιεσμένη επιθυμία εξέγερσης, που τους κάνει να ρίχνονται στο κυνήγι του εαυτού τους, στην αναζήτηση μιας θέσης στον Παράδεισο, όσο κι αν ξέρουν από πριν ότι πρόκειται για μια χαμένη υπόθεση: τον εαυτό τους κάπου ίσως να τον αγγίξουν, αλλά δεν θα τον κατακτήσουν, ενώ ο Παράδεισος είναι ήδη κατειλημμένος.
Και όμως, για ένα τίποτα, από το παγωμένο "κενό" του Ελσίνκι μπορούμε να τους δούμε ξαφνικά στην Νάπολη, στην Καλιφόρνια ν' αγοράζουν αυτοκίνητα από τον Τζίμ Τζάρμους, στην έρημο του Μεξικού ή στην ζούγκλα του Αμαζονίου παρέα με τον αειθαλή Σαμ Φούλλερ.
Αναρχικοί με στυλ λοιπόν, όπως άλλωστε και οι δημιουργοί τους, που εκτός απο τη στήριξη που προσφέρουν με την εταιρεία τους Villealfa (φόρος τιμής στο Alphaville του Γκοντάρ) στην νέα γενιά των Φινλανδών σκηνοθετών, είναι και διοργανωτές του βορειότερου κινηματογραφικού Φεστιβάλ του κόσμου: του Ήλιου του Μεσονυκτιού στο Sodankykla της Λαπωνίας.

Θωμάς Λιναράς

(Το κείμενο δημοσιεύτηκε σε πρόγραμμα εκδήλωσης για το Φινλανδικό Σινεμά, που διοργάνωσε το Φεστιβάλ Θεσ/νίκης και η Φινλανδική Πρεσβεία)