"Με ενδιαφέρει ότι αφορά την πραγματικότητα, την ύπαρξη. Πιστεύουμε ότι όλα είναι απόλυτα, σταθερά, αλλά αυτό βέβαια δεν ισχύει. Είμαστε διαφορετικοί από την μια στιγμή στην άλλη: σωματικά, χημικά, πνευματικά.
Που βρίσκεται η ταυτότητα μας; Ποια είναι η σύνδεση ανάμεσα σ' αυτό που ήμασταν την προηγούμενη εβδομάδα, με εκείνο που ήμασταν δύο χρόνια πριν; Εννοώ την μνήμη. Είναι ένα είδος υπαρξιακής αναζήτησης. Μ' ενδιαφέρει να δω τι συμβαίνει όταν όλα βγαίνουν από την πορεία τους. Αν τα πράγματα ήταν συνέχεια φυσιολογικά, θα ήταν πραγματικά δύσκολο να πούμε τι είναι πραγματικότητα. Πάνω σ' αυτήν την θεώρηση συνίσταται το ενδιαφέρον της αρρώστιας.
(..) Πιστεύω πως ότι είμαστε, είναι καθαρά σωματικό. Δεν πιστεύω σε μία ζωή μετά τον θάνατο, δεν πιστεύω πως υπάρχει μια πνευματική συνέχιση του ατόμου. Με γοητεύει πραγματικά το γεγονός πως μία ομάδα οργάνων μπορούν να δημιουργήσουν κάτι που δεν έχει καμία σχέση με το σώμα.
(..) Υπάρχει πράγματι μυστικισμός στις ταινίες μου. Δεν είμαι θρήσκος, αλλά επίσης λεω, πως η ζωή είναι ένα ανεξιχνίαστο μυστήριο.
(..) Μπορούμε να πούμε για τις ταινίες μου, πως είναι προσβεβλημένες από μία ειδική παθολογία, αλλά προσωπικά πιστεύω ότι είναι υγιείς, δυναμικές ζωντανές, ακόμα κι αν το κοινό δεν συμφωνεί μ' αυτήν την διαπίστωση μου."
από μία συνέντευξη του David Cronenberg στον Vincent Lebrum, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό CINE 7 (τεύχος 26)

Αν κάποιος προσπαθήσει να προσεγγίσει το έργο του David Cronenberg (Κρόνενμπέργκ) οφείλει να έχει ως σημείο εκκίνησης το είδος του κινηματογράφου που υπηρετεί: το φανταστικό σινεμά, τις ταινίες τρόμου και θρίλλερ. Όμως αυτό στήνει μια παγίδα στον ανυποψίαστο αναγνώστη: υπάρχει ο κίνδυνος, να θεωρήσει την κινηματογραφική φήμη του Καναδού δημιουργού, απόρροια τόσο των συμβάσεων του είδους που υπηρετεί, όσο και της εξεζητημένης και ιδιαίτερης χρήσης των ειδικών εφέ που συνοδεύουν αυτό το είδος του κινηματογράφου. Τίποτε όμως πιο απατηλό από τα προηγούμενα, αφού η κινηματογραφική του παρουσία, κυριαρχείται περισσότερο από το αιρετικό και ανορθόδοξο στο χώρο των ταινιών τρόμου, παρά από τις συμβάσεις και τις κοινοτυπίες στις οποίες αναπόφευκτα οδηγεί η κατάχρηση των ειδικών εφέ. Είναι η πλήρη υποταγή των ειδικών εφέ στην αισθητική και στα νοήματα και τις σημασίες του μύθου που συναντάμε -παρά η αυτονόμηση τους ή η δημιουργία μιας παράλληλης αισθητικής (κάτι που συναντάμε στον κύριο όγκο των ταινιών τρόμου που γυρίζονται σήμερα).
Η υπόγεια εξάπλωση του Κακού, η ηθική διάσταση της αρρώστιας, ο διχασμός της ανθρώπινης ταυτότητας, το σώμα και η ψυχή ως ένα οργανικό σύνολο, η βία και οι επιπτώσεις στη ψυχολογία και στο συναισθηματικό κόσμο (Eastern Promises, A History of Violence), η αποδόμηση του ατόμου και της πραγματικότητας απόρροια των νέων τεχνολογιών (Videodrome -1983, ExistenZ -1999), το άτομο ως φορέας του Κακού (Fly), αλλά και η θυσία του ως μόνη ελπίδα σωτηρίας (Dead Zone -1983): αυτοί είναι κάποιοι από τους νοηματικούς άξονες και τα θεματικά μοτίβα, που μπορούμε να συναντήσουμε πίσω από εικόνες, που συχνά περιορίζονται με ελαφρότητα στον χώρο του φανταστικού σινεμά.
Χρησιμοποιεί ο David Cronenberg τη φόρμα των ταινιών τρόμου και των θρίλλερ, όχι για να εκβιάσει την προσοχή του θεατή -για να του προκαλέσει αγωνία, φόβο και τρόμο-, αλλά ως μια αφετηρία, ένα σημείο εκκίνησης για να αναπτύξει, για να σκηνοθετήσει τις έμμονες ιδέες του. Η φόρμα της ταινίας τρόμου ή θρίλλερ δεν αξιοποιείται μόνο ως πρόφαση, ένα όχημα κατάλληλο να μεταφέρει τις ιδέες του δημιουργού- αλλά αντιμετωπίζεται και ως χώρος, που συνεισφέρει με την ιδιομορφία και την ιδιαιτερότητα του στον σκηνοθετικό προβληματισμό. Ενορχηστρώνει αρκετές από τις ταινίες του, πάνω στην κλασσική αντίθεση των ταινιών τρόμου: την σύγκρουση ανάμεσα στο φυσιολογικό και μη φυσιολογικό. Η εκδοχή της προηγούμενης αντίθεσης, που δεσπόζει στο έργο του - είναι ιδιαίτερα έντονη στις ταινίες Scanners (1981), Dead Zone, Fly (1988)- είναι αυτή της αντιπαράθεσης της Εξαίρεσης (ενός φωτισμένου Εγώ) με την συμβατική κανονικότητα.
Αρνείται την ευκολία των τυποποιημένων χαρακτήρων, που κυριαρχούν στις ανάλογες μυθοπλασίες (Σχιζοφρενείς δολοφόνοι κ.λπ). Οικοδομεί την ατμόσφαιρα τρόμου αξιοποιώντας το ανθρώπινο Σώμα ως υποκείμενο του Κακού (έναν χώρο γέννησης του) και όχι ως αντικείμενο του (τον χώρο δηλαδή όπου το Κακό εξασκεί την εξουσία του). Προσδίδει στην ερωτική ένωση δύο σωμάτων τις έννοιες της αμαρτίας, της παράβασης της ηθικής τάξης, της Ύβρεως -ανιχνεύει τον κρυφό τρόμο της ερωτικής επαφής. Το Σεξ καταλήγει να είναι στις ταινίες Shivers (1975), Rabid (1977), μια τυπική εμμονή των μητροπόλεων του δυτικού Πολιτισμού -απαλλαγμένο από τον συνήθη συναισθηματισμό, γίνεται το μέσο για μια παραισθητική και μανιώδη αναζήτηση της ηδονής. Η μεταμόρφωση, το πέρασμα από το κανονικό σ' ένα χώρο εκτός ορίων, είναι μια παράμετρο που θα συναντήσουμε σε αρκετές ταινίες: σε πιο καθαρή μορφή όμως στη Fly. Η Μεταμόρφωση (μια υπόγεια αναφορά στον Κάφκα;) ορίζεται ως η έξοδος από το συμβατικό: ένας δρόμος που οδηγεί στη χιμαιρική αναζήτηση του Απόλυτου. Το τραγικό που υποβόσκει σ' αυτήν τη διαδικασία μετάβασης, υπογραμμίζει την αντίθεση ανάμεσα στην κανονικότητα (το σημείο αφερηρίας) και το παράδοξο (την κατάληξη της μεταμόρφωσης).
Η ταινία M. Butteerfly ορίζει ένα νέο επίπεδο για τον σκηνοθέτη. Μακριά από τις ευκολίες μιας ταινίας τρόμου, επιχειρεί μια κατάδυση στο εσωτερικό της ανθρώπινης σεξουαλικότητας. Ταυτότητες και ρόλοι, η εικόνα της γυναίκας και ο άνδρας, τα στερεότυπα της ανθρώπινης σεξουαλικότητας και η σκοτεινή πραγματικότητα της: είναι ορισμένα από τα θέματα που αναπτύσσει η αφήγηση. Εδώ οι έννοιες και τα νοήματα είναι οικεία από το παρελθόν, τα εργαλεία όμως τώρα είναι νέα. To Crash (1997) μ' ένα διαφορετικό τρόπο συνεχίζει να εξερευνά την ίδια περιοχή -τον αχανή χώρο της ανθρώπινης σεξουαλικότητας- όμως από μια άλλη σκοπιά: επικεντρώνεται στη σχέση που έχει ο σεξουαλικός πόθος με τα φετίχ του δυτικού πολιτισμού -τα αυτοκίνητα. Η αφηγηματική ιδιαιτερότητα της ταινίας; ο David Cronenberg προσεγγίζει το θέμα του μέσα από την οπτική μίας ταινίας πορνό. Εδώ η σεξουαλική "διαστροφή" δεν είναι παρά απόρροια των τεχνολογικών εξελίξεων του Δυτικού Πολιτισμού: έτσι το αυτοκίνητο και οι αιματηρές συνέπειές που έχει η χρήση του μπορεί να γίνουν πηγές απόλαυσης και ηδονής.
Στις ταινίες Spider (2002), Dead Ringers (1988) και Naked Lunch (1991) υπάρχει καθαρός ο πυρήνας των εμμονών ιδεών του σκηνοθέτη:  αυτές οι ταινίες -μαζί με τηM. Butteerfly και Crash- είναι και οι πιο απομακρυσμένες από τις συμβάσεις του φανταστικού κινηματογράφου. Αυτές οι ταινίες κάνουν φανερές και τις επιρροές του σκηνοθέτη από τον εξωκινηματογραφικό χώρο: για το εικαστικό μέρος, ο ζωγράφος Φρανσις Μπέηκον και για τις αφηγηματικές θεματικές, ο Ουίλλιαμ Μπαρόουζ, ο Φράνς Κάφκα και Τζέημς Μπάλαρντ. Η διάσταση ανάμεσα σε πνεύμα και σώμα, οι απρόβλεπτες περιπέτειες της ταυτότητας, οι  απρόοπτες εκδοχές της ύπαρξης, η αυτονομία (και οι εξαρτήσεις) της προσωπικότητας, το Άτομο και οι Άλλοι, η Δημιουργία και οι χιμαιρικές παραισθήσεις της, η υπαρξιακή αναζήτηση, το εσωτερικό του ανθρώπινου σώματος και τα μυστήρια του, η Ιατρική ως Αισθητική: αποτελούν τις ανιχνεύσιμες εμμονές του, που εκφράζονται τώρα χωρίς την προκάλυψη και τα στερεότυπα των ταινιών τρόμου.
Το τελικό αποτέλεσμα μοιάζει άκρως ενδιαφέρον: στο έργο του David Cronenberg η ζοφερή ατμόσφαιρα, ο τρόμος δεν παράγεται από τον εξωτερικό χώρο, από κάποια απειλή που επικρέμεται πάνω από τον άνθρωπο, αλλά αναδύεται μέσα από τις πιο σκοτεινές όψεις της ανθρώπινης προσωπικότητας.

Δημήτρης Μπάμπας