(Ριφιφί)
του Jules Dassin
Μια συμμορία τεσσάρων διαρρηκτών (δύο Γάλλοι και δύο Ιταλοί) σχεδιάζουν μια ληστεία σ’ ένα μεγάλο κοσμηματοπωλείο του Παρισιού. Το εγχείρημα επιτυγχάνει, αλλά κάτι, στο φαινομενικά τέλειο σχέδιο, πηγαίνει στραβά και τα πράγματα παίρνουν μια απρόβλεπτη, όσο και τραγική τροπή...
Το Ριφιφί, γυρισμένο το 1955 σ’ ένα Παρίσι βουτηγμένο σε μια σκοτεινή ατμόσφαιρα, είναι η δεύτερη ευρωπαϊκή ταινία του διωγμένου από την Μακαρθική λαίλαπα Ζυλ Ντασσέν - έχει προηγηθεί το 1950 το αριστούργημά του Η νύχτα και η πόλη στο Λονδίνο. Κλασική ταινία που καθιέρωσε τον όρο «ριφιφί» (διάρρηξη με τρύπημα στο ταβάνι), όχι μόνο ανανεώνει το είδος του gangster film, αλλά το μπολιάζει με την αναπότρεπτα τραγική μοίρα των ηρώων του νουάρ. Ταυτόχρονα διαπλέκει με τρόπο θαυμαστό το ντοκιμαντέρ και τη μυθοπλασία (βασικό χαρακτηριστικό της σκηνοθετικής του αντίληψης), ενώ η μαύρη ποιητική οπτική του πάνω στις μεγάλες πόλεις και στο αστικό τοπίο, είναι και εδώ, στην «Πόλη του Φωτός», παρούσα. Στο Ριφιφί, όπου ο ίδιος ο σκηνοθέτης ερμηνεύει θαυμάσια έναν από τους κεντρικούς ρόλους, συνυπάρχουν ο πεσιμισμός και το έντονα κριτικό βλέμμα πάνω στην κοινωνία, των αμερικανικών ταινιών του, με τον παρακμασμένο ουμανισμό της ευρωπαϊκής παράδοσης – ενώ στο πυρήνα του (σε γκανγκστερικό περιτύλιγμα) εμπεριέχονται πάντα τα ανθρώπινα πάθη: το κυνήγι του ονείρου για μια καλύτερη ζωή, ο εύκολος δρόμος και οι λάθος κινήσεις, η φιλία, η συντροφικότητα, η προδοσία, η απληστία, η συγχώρεση. Ο Στεφανουά, εξαιρετικά ερμηνευμένος από τον σπουδαίο γάλλο ηθοποιό Ζαν Σερβέ, σκιαγραφείται ανάγλυφα, με βάση τον λόγο της τιμής, τη μπέσα και την αυστηρά προσωπική ηθική και διαθέτει υπαρξιακό βάθος, κάτι που θα συναντήσουμε αργότερα και στους ήρωες του Ζαν Πιερ Μελβίλ. Το φωτοστέφανο πάντως της ταινίας, είναι αναμφίβολα η 30λεπτη κι εντελώς βουβή σεκάνς της διάρρηξης (έξοχο δείγμα καθαρού κινηματογράφου), ένα πραγματικό μάθημα κλιμάκωσης της αφηγηματικής έντασης και διαχείρισης του κινηματογραφικού χρόνου. Το Ριφιφί θα είναι η πρώτη ταινία του Ζυλ Ντασσέν που θα προβληθεί στη Αμερική μετά τον διωγμό του, σε μια μικρή αίθουσα της Νέας Υόρκης, σπάζοντας το εμπάργκο που του είχε επιβληθεί από την Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών.
(δ.τ.)
