«Είδα ένα δρόμο, φωτισμένο από τα φώτα του νέον σαν να ήταν ημέρα και από πάνω τεράστιες φωτεινές διαφημίσεις με το φως τους να κινείται, να αναβοσβήνει, να περιστρέφεται. Κάτι τελείως καινούργιο. Ήταν σαν ένα παραμύθι για έναν Ευρωπαίο εκείνη την εποχή. Αυτές οι εντυπώσεις μου προκάλεσαν τις πρώτες ιδέες για μια πόλη στο μέλλον».
Fritz Lang

Παταγώδης αποτυχία στην εποχή της αλλά ταινία που σημάδεψε ανεξίτηλα την ιστορία του κινηματογράφου, η Μητρόπολη (Metropolis) του Fritz Lang, επανέρχεται διαρκώς στην επικαιρότητα. Ανακηρυγμένη από την UNESCO ως ένα Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς, η ταινία στοιχειώνει διαρκώς το πολιτιστικό τοπίο και ιδιαίτερα την ποπ κουλτούρα. Το φάσμα των επιρροών της πάντα ευρύ και πολυποίκιλο: λογοτεχνία, σινεμά, μουσική, κόμικς, design, αρχιτεκτονική. Προσφάτως αντικείμενο μιας σπάνιας για κινηματογραφική ταινία έκθεσης στην Deutsche Kinemathek, θέμα μιας ογκωδέστατης έκδοσης αλλά και ενός συμποσίου, εναρκτήρια ταινία της Berlinale 2010, η Μητρόπολη γνωρίζει πάλι τη δημοσιότητα για έναν πολύ σημαντικό λόγο: μετά από 80 χρόνια οι θεατές έχουν την ευκαιρία να την παρακολουθήσουν πλήρη και ολοκληρωμένη.
Εμβληματική ταινία επιστημονικής φαντασίας η Μητρόπολη αφηγείται, σε τρία μέρη ("Prelude," "Intermezzo," "Furioso") την ερωτική ιστορία ανάμεσα στο γιο ενός βιομηχάνου και μια δασκάλα τοποθετημένη στο μακρινό μέλλον, με φόντο μια εργατική εξέγερση. Σημαντικό όμως είναι ότι περιβάλλει αυτήν τη αισθηματική μελοδραματική ιστορία. Στις εικόνες της αντανακλώνται όλες οι ανησυχίες και κοινωνικοί προβληματισμοί του μεσοπολέμου: φουτουρισμός και εξπρεσιονισμός, ταιηλορισμός, σοσιαλδημοκρατία, κομμουνισμός και ναζισμός, avant-garde και αρχετυπικοί μύθοι, λαϊκή λογοτεχνία και θρησκευτικός μυστικισμός, Art deco, Bauhaus, αλλά και το αστικό περιβάλλον των μητροπόλεων του Νέου Κόσμου. Ο Fritz Lang βασισμένος στο σενάριο της τότε γυναίκας του Thea von Harbou, παρουσιάζει μια άκρως απαισιόδοξη εκδοχή του μελλοντικού κόσμου όπου η εξουσία ασκείται μ’ ένα τρόπο απολυταρχικό, οι κοινωνικές αντιθέσεις ανάμεσα στον κόσμο του κεφαλαίου και σ’ αυτό της εργασίας είναι ακραίες και η εξέγερση δείχνει ως η αναπόφευκτη εξέλιξη. Δεν λείπουν από τη δραματική πλοκή και οι ανησυχίες για την ανεξέλεγκτη και «ανήθικη» ανάπτυξη της επιστήμης.
 Η ταινία σήμερα, τον 21ο αιώνα, δείχνει σ’ ορισμένα σημεία της τραγικά επίκαιρη αφού η ιεραρχική-ταξική διάρθρωση της Μητρόπολης όπως παρουσιάζεται έχει προφανείς αναλογίες με το σημερινό κόσμο που συγκροτείται από χώρες– «κεφαλαιοκράτες» (Ευρώπη, Αμερική) που απολαμβάνουν ένα υψηλό και πολυτελές επίπεδο διαβίωσης και από χώρες-«εργοστάσια» που παράγουν τα καταναλωτικά αγαθά, ενώ οι κάτοικοι τους ζουν σε συνθήκες εξαθλίωσης (Τρίτος Κόσμος, οι βιομηχανικές περιοχές Κίνας- Ινδίας). Παράλληλα η ίδια η πολεοδομία των μητροπόλεων του 21ου αιώνα θυμίζει όλο και περισσότερο την Μητρόπολη με τις ακραίες αντιθέσεις ανάμεσα σε προάστια (suburbs) τόποι κατοικίας και αναψυχής της αστικής τάξης. πλήρως ασφαλή και απομονωμένα, και σε υποβαθμισμένες συνοικίες  με τα  καταθλιπτικά συγκροτήματα όπου διαμένει η εργατική τάξη.
Ωστόσο η σημασία της ταινίας έγκειται και σ’ έναν άλλο λόγο: στο γεγονός ότι υπήρξε προδρομική των σύγχρονων blockbusters επιστημονικής φαντασίας, μια υπερπαραγωγή της γερμανικής εταιρείας UFA προορισμένη να εντυπωσιάσει και να καθηλώσει τους θεατές του μεσοπολέμου. Μια ταινία όπου η βαρύτητα δεν δίνεται στους σταρ ή τη δραματική πλοκή, αλλά στη δημιουργία ενός κόσμου ανείδωτου, ασύλληπτου και αδιανόητου για το θεατή. (Τα νούμερα τα σχετικά με την παραγωγή είναι ενδεικτικά των μεγεθών: 36 χιλιάδες κομπάρσοι, 200 χιλιάδες κοστούμια, 16 μήνες γυρίσματα και 5 εκατομμύρια μάρκα- ένα κολοσσιαίο για την εποχή ποσό- για τα ειδικά εφέ). Υπήρξε μια ταινία –πρότυπο ενός κινηματογραφικού είδους: Η παραγωγή κατασκευάζει με τη χρήση ειδικών εφέ ένα κόσμο μη πραγματικό, φανταστικό και καλεί τον θεατή να εισέλθει σ’ αυτόν και να τον βιώσει.

Η περιπέτεια της ταινίας
Η κριτική υποδοχή στην πρεμιέρα της ταινίας υπήρξε αναντίστοιχη με την μετέπειτα διαδρομή της. Ήταν μάλλον επικριτική καθώς διαπιστώθηκε ότι διέψευδε τις προσδοκίες που η μεγάλη διαφημιστική εκστρατεία που προηγήθηκε της προβολής καλλιεργούσε: μια τυπική δηλαδή περίπτωση αντιμετώπισης κινηματογραφικού blockbuster. Ο τότε νεαρός Luis Bunuel σε μια εξαιρετικά διεισδυτική κριτική επισημαίνει το πιο σημαντικό δομικό πρόβλημα της ταινίας: ένα «μη συμβιβάσιμο» δυϊσμό, μια ιδιόμορφη περίπτωση κινηματογραφικών σιαμαίων διδύμων. Γράφει λοιπόν μεταξύ άλλων στη La Gaceta Literaria της Μαδρίτης:: «Η Μητρόπολη δεν είναι μια ταινία, αλλά δύο που συνδέονται στην κοιλιά και έχουν αποκλίνουσες και εξαιρετικά ανταγωνιστικές πνευματικές ανάγκες. Όσοι αντιμετωπίζουν τον κινηματογράφο ως έναν διακριτικό αφηγητή ιστοριών θα απογοητευθούν  βαθύτατα βλέποντας την Μητρόπολη. Αυτά που λέει η ταινία είναι τετριμμένος, ξιπασμένος, σχολαστικός, άνευ σημασίας ρομαντισμός. Αν όμως τοποθετήσουμε πριν την ιστορία της ταινίας την «πλαστική»-φωτογενή της βάση η Μητρόπολη αντεπεξέρχεται τα οποιαδήποτε κριτήρια και μας συνεπαίρνει σαν το πιο υπέροχο εικονογραφημένο βιβλίο που μπορούμε να φανταστούμε. Αν και πρέπει να παραδεχτούμε ότι ο Fritz Lang υπήρξε συνένοχος, ωστόσο εδώ θα πρέπει να καταγγείλουμε ως την υποτιθέμενη συγγραφέα αυτών των εκλεκτικιστικών δοκιμίων (Der mude και Μητρόπολη) και επικίνδυνων συγκρητισμών την γυναίκα του, σεναριογράφο Thea Von Harbou.»
Ωστόσο η γνώμη που οι θεατές σχημάτισαν και η κριτική αποτίμηση, βασίστηκε σε μια ελλιπή εκδοχή της Μητρόπολης, η οποία πόρρω απείχε από τις προθέσεις και την αρχική εκδοχή του δημιουργού της. Η ταινία προβλήθηκε ολόκληρη και ανέγγιχτη από κάθε είδους επεμβάσεις μόνο στην παγκόσμια πρεμιέρα της, στις 10 Ιανουαρίου του 1927 στο UFA–Palast του Βερολίνου. Έχοντας προηγηθεί μια τεράστια για την εποχή εκστρατεία δημοσιότητας άφησε απογοητευμένους κριτικούς και θεατές. Ο υπερμεγέθης προϋπολογισμός της προκάλεσε σοβαρά προβλήματα στην εταιρεία παραγωγής της UFA. Μπροστά στο φάσμα της χρεοκοπίας η UFA πουλά στην αμερικάνικη εταιρεία Paramount τα παγκόσμια δικαιώματα διανομής της Μητρόπολης. Αντιμέτωποι με μια ταινία χωρίς γνωστούς σταρ και πολύ μακριά από τα τότε δημοφιλή κινηματογραφικά είδη του Χόλιγουντ, οι αμερικάνοι διανομείς παρενέβησαν δραστικά στην αφηγηματική δομή και αφαίρεσαν το ένα τέταρτο της ταινίας (1). Στη Γερμανία η εκδοχή του Lang προβλήθηκε ελάχιστες μέρες και κατά ένα ανάλογο τρόπο η ταινία υπέστη επεμβάσεις και περικοπές. Με την άφιξη του ομιλούντος κινηματογράφου η ταινία όντας βουβή, αποσύρθηκε ως τεχνικά ξεπερασμένη. Η αρχική εκδοχή της χάθηκε μέσα στη δίνη του Β! Παγκοσμίου Πολέμου και μόνες μαρτυρίες γι’ αυτήν υπήρξαν τα δημοσιεύματα των εφημερίδων της εποχής.
Η κριτική αποτίμηση της ταινίας ποτέ δεν μπορούσε να είναι έγκυρη και οι απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί, όπως «η πιο ηλίθια ταινία που έχω ποτέ δει» από τον H.G. Wells, έμοιαζαν να δικαιώνονται από το αποτέλεσμα. Μόνο υποθέσεις μπορούσαν να γίνουν για την εκδοχή του Fritz Lang. Οι θεατές και οι μελετητές της ιστορίας του κινηματογράφου γνώριζαν μόνο τη συντομευμένη εκδοχή. Αργότερα τη δεκαετία του 80 η «ποπ» εκδοχή του ιταλού μουσικού Giorgio Moroder επέτεινε επιπλέον τη σύγχυση, καθώς άλλαζε σε καίρια σημεία το μοντάζ της ( 2). Και ήταν η έκδοση της σε DVD το 2001 όπου, χάρις στις έρευνες του Enno Patalas, ανασυντίθενται με μεσότιτλους και φωτογραφίες οι χαμένες σκηνές και αποκαθίσταται έστω με τρόπο ελλιπή και αποσπασματικό η αφηγηματική γραμμή. Ωστόσο ακόμα και έτσι μισή ώρα –το ένα τέταρτο του συνολικού της χρόνου- απουσίαζε, και η ροή των εικόνων της έμοιαζε γεμάτη ανωμαλίες, κενά και χάσματα. Για σχεδόν 80 χρόνια η ταινία Μητρόπολη ήταν το Ιερό Δισκοπότηρο των απανταχού σινεφίλ.

Η αποκάλυψη της Μητρόπολης
Χάρις όμως σε μια απροσδόκητη συγκυρία γεγονότων, μια κόπια της αρχικής εκδοχής της ταινίας διασώθηκε. Το 1927 ο Adolfo Wilson, κινηματογραφικός διανομέας της Αργεντινής, προτίμησε να αγοράσει την εκδοχή του Fritz Lang και αυτή να προβάλλει στη χώρα του. Μετά τη διανομή της στο εμπορικό κύκλωμα η ταινία κατέληξε στη συλλογή του Manuel Pena Rodriguez, κριτικού στην εφημερίδα La Nacion, και αργότερα, μετά το θάνατό του, στη συλλογή του Museo del Cine του Μπουένος Άιρες. Η αφήγηση ενός μηχανικού προβολής στον ιστορικό Fernando Martin Pena για μια προβολή της Μητρόπολης διάρκειας δύο ωρών, οδήγησε τον τελευταίο στην Paula Felix, διευθύντρια του Museo de Cine. Στις αποθήκες του Museo de Cine, ηΜητρόπολη, με έντονα τα σημάδια από το πέρασμα του χρόνου, αλλά επιτέλους πλήρης, αποκαλύφθηκε.
Η είδηση ανακοινώθηκε στις αρχές του καλοκαιριού του 2008 και το ίδρυμα Friedrich-Wilhelm-Murnau-Stiftung ανέλαβε τη συντήρηση και την πλήρη αποκατάσταση της. Η νέα εκδοχή η οποία αποκαλείται με το όνομα Metropolis 27/10 αποκαλύπτει τι απουσίαζε από την εκδοχή που όλοι γνώριζαν. Το μεγαλύτερο μέρος των σκηνών που αφαιρέθηκαν μάλλον προκαλούσαν την συντηρητική ηθική των αμερικάνων διανομέων αφού απεικονίζουν την ατμόσφαιρα ηδονισμού που επικρατούσε στην Μητρόπολη, αλλά και σκηνές από την εργατική εξέγερση. Παράλληλα αφαιρέθηκε το μέρος που παρουσίαζε τη σύγκρουση ανάμεσα στο βιομήχανο και τον εφευρέτη, κάτι που προσδίδει στην ταινία στοιχεία ανδρικού μελοδράματος και την έφερνε πιο κοντά στο υπόλοιπο έργο του Fritz Lang. «Η ταινία έμοιαζε να έχει ανωμαλίες στον ρυθμό της, ενώ τώρα έχει αποκτήσει μια ενότητα», σχολιάζει ο Rainer Rother διευθυντής της Deutsche Kinemathek. Όμως ακόμα και σ’ αυτή την πλέον αυθεντική και πλήρη εκδοχή της ταινίας, κάτι λείπει. Εξαιτίας της φθοράς της κόπιας, λόγω των αλλεπάλληλων προβολών της, μια σκηνή απουσιάζει: Σ’ αυτήν ένας μοναχός διαβάζει την Αποκάλυψη του Ιωάννη, προλέγοντας για την Μητρόπολη ένα άσχημο τέλος.

Η έκθεση και το βιβλίο
Η ανασυγκρότηση –ανασύνθεση της ταινίας έδωσε την αφορμή για μια έκθεση στην Deutsche Kinemathek, το Φεβρουάριο του 2010, υπό τον τίτλο The Complete METROPOLIS. Παράλληλα η ογκώδης 400 σελίδων έκδοση Fritz Langs Metropolis, ARTE EDITION/belleville Verlag 2010 (στην γερμανική γλώσσα) που κυκλοφόρησε επεκτείνει τα της έκθεσης αφού περιέχει εκτός από μια αναλυτική παρουσίαση των τεκμηρίων που εκτίθενται και ένα σημαντικό σε όγκο συμπληρωματικό φωτογραφικό και άλλο υλικό. Και η έκθεση και η έκδοση δίνουν μια νέα διάσταση στην κριτική αποτίμηση της ταινίας και αυτό όχι μόνο γιατί βασίζονται στην πιο πλήρη εκδοχής της ταινίας.
 Όπως είναι ευνόητο ένα τμήμα της έκθεσης (στο οποίο προβάλλονται και δύο σχετικά ντοκιμαντέρ) αφιερώθηκε στις περιπέτειες της ανακάλυψης της κόπιας του Μπουένος Άιρες. Όμως είναι οργάνωση του υλικού της έκθεσης και του βιβλίου που αξίζει σχολιασμό. Οι κυρίως χώροι που συγκροτούσαν την έκθεση αναφέρονταν σε τόπους της ταινίας: Τα Δωμάτια της Μηχανής και η Πόλη των Εργατών, η Πόλη των Υιών, Η Άνω Πόλη, Το Σπίτι του Εφευρέτη, Οι Κατακόμβες, Ο Καθεδρικός. Εκεί παρουσιάστηκαν αποσπάσματα από το σενάριο, την πρωτότυπη παρτιτούρα της μουσικής υπόκρουσης, σχέδια και πιστά αντίγραφα από τα σκηνικά και τα κουστούμια, φωτογραφίες από τα γυρίσματα, αποσπάσματα από σκηνές της ταινίας, παρουσιάσεις όπου επεξήγονται τα πρωτοποριακά για την εποχή ειδικά εφέ, αποκόμματα από τα δημοσιεύματα του τύπου- ενώ στη μόνιμη έκθεση της Deutsche Kinemathek ο επισκέπτης μπορεί να δει το εμβληματικό ρομπότ- ανδροειδές.
Αποδομώντας την ταινία στα εξ’ ων συνετέθη οι επιμελητές -Kristina Jaspers, Peter Mänz- επισημαίνουν ότι η Μητρόπολη συνιστά μια εξαίρεση στην φιλμογραφία του Lang, καθώς απέχει πολύ από το να είναι η τυπική «ταινία δημιουργού». Η Μητρόπολη είναι πρώτα και πέρα απ’ όλα μια ταινία χώρων και τόπων, μια ταινία που ο θεατής εισέρχεται  σ’ ένα νέο φανταστικό (και γι’ αυτό συναρπαστικό) σύμπαν. Όχι απλά κατασκευαστές αυτού του σύμαντός αλλά συν-διαμορφωτές υπήρξαν -πέραν λοιπόν του Fritz Lang και της συζύγου του σεναριογράφου Thea von Harbou, και ο μουσικός Gottfried Huppertz, η σχεδιάστρια κουστουμιών Anne Willkomm, ο σκηνογράφος Erich Kettelhut, ο γλύπτης Walter Schultze-Mittendorf.
 Παράλληλα η ίδια η οργάνωση της έκθεσης αλλά και η πρωτότυπη εκδοχή της ταινίας, αναδεικνύουν κάτι όχι προφανές: πέραν της κυρίαρχης αντίθεσης κεφάλαιο-εργασία που διατρέχει όλη την ταινία και στην οποία το ζευγάρι των ερωτευμένων επέχει τη θέση μεσολαβητή,  η Μητρόπολη είναι επιπλέον και μια ταινία όπου αντιπαρατίθεται μια μεσαιωνική- γοτθική αισθητική (Οι Κατακόμβες, Ο Καθεδρικός, Το Σπίτι του Εφευρέτη) με την αισθητική του μοντέρνου (Τα Δωμάτια της Μηχανής και η Πόλη των Εργατών, η Πόλη των Υιών, Η Άνω Πόλη). Αντανακλά δηλαδή η ταινία την πάλη ανάμεσα σ’ ένα προ-βιομηχανικό κόσμο και στο μοντέρνο που απειλητικά προελαύνει. Είναι η πάλη ανάμεσα σ’ ένα αλχημιστή – εφευρέτη στιγματισμένου από το ερωτικό πάθος (ένα πρόσωπο που κατάγεται από τη ρομαντική φιλολογία) και ένα ορθολογιστή κεφαλαιούχο. Και μέσα απ’ αυτήν την πάλη αναδύεται το πάντα χαοτικό και γεμάτο αντιθέσεις και συγκρούσεις τοπίο της σύγχρονης μητρόπολης.

Δημήτρης Μπάμπας

1  Υπεύθυνος για την αμερικάνικη εκδοχή της ταινίας υπήρξε ο θεατρικός κριτικός και συγγραφέας Channing Pollock (1880–1946),
 2 Η στάση του Giorgio Moroder απέναντι στην ταινία υπήρξε αναμφίβολα ασεβής. Ωστόσο παραδόξως υπήρξε παράλληλα και δημιουργική: με όχημα την «ποπ» μουσική του και πρώτη ύλη τις εικόνες της ταινίας δημιουργεί μια νέα ταινία. Είναι η στάση του ένα είδος δημιουργικής ανακύκλωσης παλιών και ήδη ιδωμένων εικόνων στις οποίες η μουσική δίνεται μια νέα δυναμική, η οποία πολλές φορές είναι απρόοπτη και ενδιαφέρουσα. Πολύ μακριά όμως από τις αρχικές προθέσεις του Fritz Lang.

Η υπόθεση της ταινίας
Το αστικό τοπίο μιας μητρόπολης του μέλλοντος. Σ’ αυτήν οι κάτοικοί της ζουν διαχωρισμένοι σε απομονωμένους χώρους. Στην Άνω Πόλη ζουν οι πλούσιοι απολαμβάνοντας μια τρυφηλή ζωή γεμάτη απολαύσεις. Ενώ στην υπόγεια Κάτω Πόλη βρίσκεται η Πόλη των Εργατών όπου ζουν δουλεύοντας σκληρά στα εργοστάσια οι εργάτες. Η Μαρία, μια δασκάλα, συνοδεύοντας μια ομάδα μαθητών εισβάλει απρόσκλητη στους χώρους των πλουσίων. Πριν όμως εκδιωχθεί προκαλεί την προσοχή και το ενδιαφέρον του Φρέντερ, γιου του Φρέντερσεν ιδιοκτήτη της Μητρόπολης. Εντυπωσιασμένος από την Μαρία ο Φρέντερ την αναζητά για να ανακαλύψει την υπόγεια Πόλη των Εργατών. Συγκλονισμένος από τις σκληρές και απάνθρωπές συνθήκες εργασίας αναζητά απαντήσεις από τον πατέρα του. Όμως αυτό που απασχολεί τον Φρέντερσεν είναι τα προμηνύματα μιας εργατικής εξέγερσης. Γι’ αυτόν το λόγο επισκέπτεται τον επιστήμονα και εφευρέτη Ρότβανγκ. Ο Ρότβανγκ αντιπαθεί τον Φρέντερσεν γιατί στο παρελθόν τού πήρε την γυναίκα που αγαπούσε, την Χελ. Στιγματισμένος από το ανεκπλήρωτο ερωτικό του πάθος προσπαθεί να κατασκευάσει ένα ανδροειδές – ρομπότ που να έχει τη μορφή της. Ο Φρέντερ παρακολουθεί μια συγκέντρωση εργατών στην οποία ομιλητής είναι η Μαρία. Η ομιλία της κορυφώνεται στο φράση «Η καρδιά πρέπει να μεσολαβήσει ανάμεσα στα χέρια και το μυαλό». Η Μαρία αναγνωρίζει στο πρόσωπο του Φρέντερ τον μεσολαβητή που αναζητά και κανονίζει να συναντηθούν πάλι. Όμως τη συγκέντρωση παρακολουθούν κρυφά και οι Φρέντερσεν, Ρότβανγκ. Ο Ρότβανγκ, κατόπιν εντολών του Φρέντερσεν, απαγάγει τη Μαρία και  την μεταφέρει στο εργαστήριο του. Εκεί θα τη χρησιμοποιεί για να δώσει στο ρομπότ που κατασκευάζει τη μορφή της. Ο Φρέντερ περιμένει μάταια τη Μαρία στο καθεδρικό ναό. Επιστρέφοντας απογοητευμένος στο σπίτι ανακαλύπτει τη Μαρία –ρομπότ, που έχει κατασκευάσει ο Ρότβανγκ, να’ ναι μαζί με τον πατέρα του. Η Μαρία –ρομπότ πηγαίνει στο κλαμπ της Μητρόπολης και γίνεται το κέντρο της προσοχής όλων. Αργότερα κατεβαίνει στις κατακόμβες και παροτρύνει τους εργάτες σε εξέγερση. Ο Φρέντερ προσπαθεί να πείσει τους εργάτες ότι η Μαρία-ρομπότ δεν είναι η αληθινή Μαρία, αλλά αποτυγχάνει. Οι εξεγερμένοι εργάτες επιτίθενται και καταστρέφουν τις μηχανές. Λόγω των εκτεταμένων καταστροφών προκαλείται πλημμύρα. Ο Φρέντερσεν δεν αντιτίθεται στην εξέγερση αφού σκοπό έχει να την εκμεταλλευθεί για να επιβάλλει βίαιη καταστολή, ενώ ο Ρότβανγκ χρησιμοποιεί τη Μαρία-ρομπότ και τις καταστροφές που προκαλεί για να εκδικηθεί τον Φρέντερσεν. Η αληθινή Μαρία δραπετεύει και μαζί με τον Φρέντερ διασώζει τα παιδιά των εργατών από πνιγμό. Οι εργάτες οργισμένοι και αντιλαμβανόμενοι ότι εξαπατήθηκαν, αναζητούν και βρίσκουν τη Μαρία-ρομπότ στο κλαμπ. Την ρίχνουν στη φωτιά όπου αποκαλύπτεται ότι είναι ρομπότ. Ο Ρότβανγκ απαγάγει την αληθινή Μαρία και την μεταφέρει στη στέγη του καθεδρικού ναού. Ο Φρέντερ τους ακολουθεί προσπαθώντας να τη σώσει. Ο Ρότβανγκ πέφτει από τη στέγη και σκοτώνεται. Στο τέλος ο Φρέντερσεν δίνει τα χέρια με τον αρχηγό των εργατών. Μεσολαβητές της συμφιλίωσης: η Μαρία και ο Φρέντερ.

Βιβλίο
Fritz Lang’s Metropolis
επιμέλεια Stiftung Deutsche Kinemathek
400 σελ., 600 φωτογραφίες- σχέδια, διαστάσεις 250 x 290 mm
ISBN 978-3-923646-21-0
Εκδότης ARTE EDITION/ belleville Verlag
2010
Τιμή: € 49.80
Πληροφορίες Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Info
Η ηλεκτρονική τοποθεσία http://www.metropolis2710.de/en/index.html εστιάζει στα της αποκατάστασης της ταινίας.
Η έκδοση Metropolis του Thomas Elsaesser (BFI Publishing, 2000) στην αγγλική παρόλο που είναι αφιερωμένη στην προηγούμενη εκδοχή της ταινίας, είναι παρόλα αυτά ένα ανεκτίμητο βοήθημα για την κατανόηση της σημασίας της.
Η έκδοση Fritz Langs Metropolis στην γερμανική γλώσσα είναι ο συνοδευτικός κατάλογος της έκθεσης στην Deutsche Kinemathek.
Μια έκδοση σε DVD της Metropolis 27/10 προετοιμάζεται. Οι ανυπόμονοι θεατές μπορούν να την αναζητήσουν στο διαδίκτυο σε πειρατική έκδοση, καταγραφή της τηλεοπτικής προβολής στη γερμανική τηλεόραση.