(Ο τρίτος άνθρωπος)
του Carol Reed

Σκηνοθετημένος από τον Κάρολ Ρήντ, σε σενάριο του Γκραχαμ Γκρήν “Ο τρίτος άνθρωπος” φέρνει την σφραγίδα του Όρσον Ουέλλες, αν είναι και ο ίδιος εμφανίζεται σχετικά λίγο μέσα στην ταινία. Η ταινία, όμως ουσιαστικά περιστρέφεται γύρω απ’ αυτόν και την αναζήτηση του.
Βρισκόμαστε στη Βιέννη αμέσως μετά τον Παγκόσμιο πόλεμο. Ο αμερικανός Χάρρυ Λάιμ δηλώνεται νεκρός. Σ’ αναζήτηση του φτάνει απ’ την Αμερική ένας φίλος του (Τζόζεφ Κόττεν), που προσπαθεί ν’ ανακαλύψει τα ίχνη του και το τι συμβαίνει στην πραγματικότητα. Κύριος συνδετικός κρίκος μια ηθοποιός η πρώην ερωμένη του Χάρρυ. Η αλήθεια που θ’ ανακαλύψει θα τον φέρει σ’ ένα ηθικό δίλημμα. Θα τον διχάσει ανάμεσα στην φιλία και στο καθήκον.
Σύγκρουση ανάμεσα στο “καλό”και το “κακό”, στο “ηθικό” και το “ανήθικο”’, στο “συμβιβασμένο” και το “ασυμβίβαστο” στο “νόμιμο” και το “παράνομο”, στο “φανερό” και το “κρυφό”, στο “συνειδητό” και το “ασυνείδητο’ (όλη η υπόγεια Βιέννη, εκεί οδηγεί), η ταινία υιοθετεί την φόρμα ενός θρίλερ ενώ σε επίπεδο ψυχαναλυτικής ανάγνωσης υποστηρίζεται η άποψη πως ο κεντρικός χαρακτήρας αναζητά στο πρόσωπο του χαμένου φίλου του Χάρρυ Λάιμ τον απωθημένο “αρνητικό χαρακτήρα” του εαυτού του.
Μ’ έντονα εξπρεσιονιστικά στοιχεία στην εξοχή ασπρόμαυρη φωτογραφία του Ρόμπερτ Κράσκερ και την περίφημη μελωδία του τσίττερ (ειδικού Βιεννέζικου μουσικού οργάνου) παιγμένου απ’ τον Άντον Καράς, με λήψεις από πλάγια γωνία για να ενισχυθεί η εντύπωση πως κάτι παράνομο και ύποπτο συμβαίνει, η ταινία κατηγορήθηκε απ’ τον Ζώρζ Σαντούλ πως ενίσχυε την προπαγάνδα του “ψυχρού πολέμου” και πως διακήρυττε ότι η αιματηρή καταπίεση είναι προτιμότερη απ’ τη δημοκρατία, ενώ προβλήματα δημιουργούσε στους παραγωγούς το τέλος της ταινίας που δεν κατέληγε σ’ ένα “χάππυ έντ” με τον σχηματισμό ενός ζευγαριού, αλλά με τις μοναχικές πορείες των δύο ατόμων.

 Αχιλλέας Ψαλτόπουλος

( πρόγραμμα του κινηματογράφου τέχνης Αίας -Θεσσαλονίκη)