(Ο Αιχμάλωτος του Καυκάσου)
του Sergei Bodrov

Σεναριογράφος κωμωδιών ο Sergei Bodrov, δεν είναι μόνο ο πρώτος Ρώσος σκηνοθέτης που περιγράφει το χάος της μετακομουνιστικής Ρωσίας, αλλά και ο πρώτος Ρώσος σκηνοθέτης που κάνει τόσο εμφανείς τις δυτικές-χολλυγουντιανές επιρροές του.
Πέρα όμως απο την αποκάλυψη μιας κοινωνικής πραγματικότητας, τα φιλμ του χαρακτηρίζονται από τη δημιουργική αφομοίωση των κωδίκων του κλασικού αφηγηματικού κινηματογράφου.
Τα φιλμ του Freedom is Paradise και I Wanted to See Angels, γνώρισαν τον σκηνοθέτη στο δυτικό κοινό των σινεφιλ και η τελευταία του Prisoner of Caucasus (Ο Αιχμάλωτος του Καυκάσου) επέτρεψαν σ' ένα πιο ευρύ κοινό να τον γνωρίσει, αφούυ η ταινία ήταν υποψήφια για το ΟΣΚΑΡ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ .
Δ.Μ.

Ερ:Μίλησε μας για το διήγημα Prisoner of Caucasus του Leo Tolstoy στο οποίο βασίζεται το φιλμ;
SERGEI BODROV: Το πρωτότυπο είναι ένα κλασικό διήγημα γραμμένο για παιδιά, το οποίο διάβασα στην ηλικία των 8 με 9 χρονών. Ο Tolstoy ήταν μια ιδιοφυία. [Το διήγημα] είχε μια πολύ δυνατή αφηγηματική γραμμή. Οταν αποφάσισα να κάνω την ταινία το ξαναδιάβασα. Αλλά ήξερα οτι δεν μπορούσα να τον ακολουθήσω, γιατί ήταν καθαρό ότι ήταν [ο Τολστόι] εναντίον των Τσετσένων. Ηταν στρατιώτης του Ρώσικου στρατού και γι' αυτό υπέρ των Ρώσων. Και ίσως από την οπτική των 150 χρόνων πριν, να είχε δίκιο. Ηταν μια Ρώσικη περιοχή. Ηταν μέρος της Ρώσικης Αυτοκρατορίας. Ηταν ένας πόλεμος που διήρκησε 30 χρόνια και τελικά οι Ρώσοι καταφεραν να την πάρουν πάλι πίσω [την Τσετσενία].

Ερ: Ομως το φίλμ δεν είναι αποκλειστικά και μόνο για την Τσετσενία;
SERGEI BODROV: Οχι, γιατί δεν ήθελα να κρίνω. Ηθελα να κάνω μια ιστορία για τους ανθρώπους. Τέτοιου είδους πόλεμοι υπάρχουν παντού τώρα, στην Βοσνία, στην Σρι Λάνκα -όλοι είναι πολύ πρωτόγονοι- όπου άνθρωποι πυροβολούν ανθρώπους. Η κάθε πλευρά έχει δίκιο και η κάθε πλευρά έχει άδικο ταυτόχρονα. Ο Τολστόι έγραψε για ένα πόλεμο, και τώρα 150 χρόνια μετά έχουμε τον ίδιο πόλεμο.

Ερ: Εχεις περιγράψει το φιλμ ως μια ιστορία χαμένης αθωότητας, πιο συγκεκριμένα ο γιός σου υποδύεται τον Βάνια, τον κεντρικό χαρακτήρα.
SERGEI BODROV: Δεν ενδιαφερόμουνα να κάνω ένα πολιτικό φίλμ. Ολα αυτά τα πολιτικά φιλμ που έχουν ενδιαφέρον σήμερα, αύριο έχουν παλιώσει σαν χθεσινές εφημερίδες. Βέβαια αυτή η αποψή μου δεν εμπόδισε τους Ρώσους κριτικούς να πουν ότι αμέσως εκμεταλεύθηκα τις συγκρούσεις στην Τσετσενία και έκανα μια ταινία γι'αυτές. Αλλά υπογράμμισα οτι η ιστορία έχει γραφτεί 150 πριν. Και δεν είπα ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι Τσετσένοι στην ταινία μου. [Η ταινία] είναι για ανθρώπους και τις μεταξύ τους σχέσεις. Ο πόλεμος στην Τσετσενία θα τελειώσει, αλλά οι ιδέες πίσω από αυτόν θα επιβιώσουν. Δεν συνδέονται ειδικά μόνο με αυτόν τον πόλεμο.

Ερ: Υπάρχουν μια σειρά απο πικρά κωμικά στοιχεία στο φιλμ που δεν υπάρχουν στο πρωτότυπο διήγημα;
SERGEI BODROV: Ξεκίνησα ως ευθυμογράφος στην Ρωσία, όταν ήμουν δημοσιογράφος. Ημουνα επιφυλακτικός και κυνικός. Οταν ήταν φανερό οτι η Ρωσία είχε αρχίσει να αλλάζει και μπορούσες να γράψεις κάποιες αλήθειες για το σύστημα, επέλεξα ένα ειρωνικό ύφος -γράφοντας ανάμεσα στις γραμμές. Οι κωμωδίες, όπως ξέρεις συχνά λένε την αλήθεια μέσα απο τα κωμικά τους στοιχεία. Οταν ξεκίνησα να γράφω σενάρια αυτά [τα κωμικά στοιχεία] δεν δούλεψαν γιατί υπήρχαν σκηνοθέτες που φοβόταν ή δεν ήθελαν να τα χρησιμοποιούσαν εξαιτίας των προβλημάτων που θα υπήρχαν με την κρατική λογοκρισία. Ετσι χρησιμοποιούσαν μόνο την πλοκή [απο τα σενάρια]. Ετσι το αποτέλεσμα ήταν, να κάνουν μερικές πολύ ελαφριές κωμωδίες, απο τα σενάριά μου. Ετσι άρχισα να γράφω ελαφριές κωμωδίες, επειδή είδα ότι ο κόσμος αγαπούσε το γέλιο. Αλλά ακόμα και αυτές οι ελαφριές κωμωδίες ήταν λίγο "υποψιασμένες", σε σχέση με τον Ηλίθιο και Πανηλίθιο (Dumb and Dumber). Οταν ξεκίνησα να σκηνοθετώ έκανα σοβαρές ταινίες. Και είχα ένα κοινό γι'αυτές τις ταινίες. Αλλά όλο αυτό το διάστημα ο κόσμος μου έλεγε γιατί δεν κάνω πιά αυτές τις αστείες ταινίες. Σκέφτηκα ότι ίσως να είχαν δίκιο. Πάντα ήθελα να κάνω μια τραγι-κωμωδία , να μιλήσω για σοβαρά πράγματα αλλά με χιούμορ.

Ερ: Μίλησε μας για το ταξίδι του κεντρικού χαρακτήρα.
SERGEI BODROV: Είχε ενδιαφέρον να σκιαγραφήσω την σχέση ανάμεσα στον Σάσα, τον επαγγελματία στρατιώτη και τον νεαρό που μόλις έχει ξεκινήσει την θητεία του, όπως επίσης και για το πως οι δύο τους σχετίζονται με εκείνους τους ανθρώπους. Ο επαγγελματίας στρατιώτης τού λέει ότι θα πρέπει να τους σκοτώσει (τους δεσμοφύλακες τους). Αυτός είναι ο πόλεμος. Και από την σκοπιά του έχει απόλυτο δίκιο. Αλλά ο νεαρός βλέπει ότι κάποιος θα πρέπει να σπάσει αυτήν την αλυσίδα των σκοτωμών ή να σκοτωθεί. Ειρωνικά είναι ο επαγγελματίας στρατιώτης που σκοτώνεται και ο νεαρός που επιβιώνει, κάτι το οποίο πιστεύω είναι ένα μήνυμα αλήθειας.

Ερ: Που γυρίστηκε η ταινία;
SERGEI BODROV: Γυρίστηκε κοντά στην Τσετσενία, στην μικρή δημοκρατία του Νταγκεστάν, η οποία είναι μια απο τις 36 διαφορετικές εθνότητες, όλες με τη δικιά τους γλώσσα και Μουσουλμάνοι. Είναι μια μεγάλη περιοχή. Εμοιαζε σαν ήταν απο άλλο αιώνα. Μ' άρεσε.

Ερ: Ποία ήταν η αντίδραση των ανθρώπων όταν πήγες να γυρίσεις το φιλμ;
SERGEI BODROV: Ηταν ενδιαφέρουσα. Ενας άλλος Ρώσος σκηνοθέτης είχε γυρίσει μια ελαφριά κωμωδία με τον ίδιο τίτλο πριν καιρό, σχετικά με μια γυναίκα η οποία αιχμαλωτίζεται απο ένα άνδρα, ο οποίος ζει στα βουνά και ο οποίος την παίρνει ως αιχμάλωτη στο σπίτι του. Μια πολύ ελαφριά κωμωδία. Ο κόσμος πίστευε ότι εγώ κάνω μια συνέχεια σε εκείνη την ταινία. Οταν κατάλαβαν [την ταινία] πρόσφεραν βοήθεια. Αγαπούν τους ανθρώπους του σινεμά. Στο χωριό που γυρίζαμε ελάχιστοι άνθρωποι απο τον εξωτερικό κόσμο φτάνουν, και σίγουρα αυτοί δεν είναι το συνεργείο μιας ταινίας. Ημασταν οκτώ ώρες μακριά απο οτιδήποτε. Δεν υπήρχε ούτε σινεμά. Το μόνο που είχαν είναι τηλεόραση.

Ερ: Πολλοί από αυτούς που παίζουν στην ταινία είναι ντόπιοι. Πως σου φάνηκε αυτή η εμπειρία;
SERGEI BODROV: Δουλεύω πολύ με μη-επαγγελματίες ηθοποιούς -γιατί αν είσαι τυχερός και βρεις τους κατάλληλους ανθρώπους -, είναι θαυμάσιοι. Είναι τόσο φυσικοί. Για τον ρόλο της Dina, βρήκα αυτή την ντόπια κοπέλλα. Αλλά θα πρέπει να παραδεχθώ ότι ήταν [αυτή η επιλογή] ριψοκίνδυνη. Δεν είχα αρκετό καιρό για να ψάξω. Ηταν καλοκαίρι. Ετσι δεν μπορούσα να κοιτάξω καν τα τοπικά σχολεία. Ετσι ανέβαλα την ταινία για δυο βδομάδες για να ανοίξουν τα σχολεία. Και μετά ήμουν σ'εκείνο το χωριό και μπήκα στην αίθουσα του σχολείου και με κοίταξε με εκείνα τα μάτια. Ηλπιζα οτι θα μπορούσε να παίξει γιατί ήταν ένα παιδί. Τα παιδιά μπορεί να είναι θαυμάσια ή απαίσια [σαν ηθοποιοί]. Δεν υπάρχει μέση κατάσταση. Δούλεψα μαζί της για έξι βδομάδες και είχε αλλάξει. Ηταν καταπληκτική. Δεν θα μπορούσα να βρω μια επαγγελματία ηθοποιό να παίξει έτσι.

Ερ: Σχετικά με την χρήση του "μαγικού ρεαλισμού" στην ταινία;
SERGEI BODROV: Αυτή προήλθε απο τον νεαρό σεναριογράφο (τον συν-σεναριογράφο Arif Aliev). Εγραψε την σκηνή. Ηταν ασυνήθιστη για μένα. Δεν ήταν "το αγαπημένο μου φλιτζάνι" και ήταν δύσκολο να το κάνω να λειτουργήσει. Αλλά το σκέφτηκα και σκέφτηκα ότι ίσως ήταν ενδιαφέρον. Είχε δίκιο. Λειτούργησε. Ετσι κάναμε άλλη μια σκηνή σαν αυτή στο τέλος του φιλμ, αν και επειδή δεν ήμουν σίγουρος την γύρισα και με τους δύο τρόπους. Αλλά η υποκριτική των ηθοποιών και το γύρισμα έγινε με ένα τέτοιο τρόπο που λειτούργησε.

Ερ: Το ότι γεγονός οτι ζείτε στην Αμερική, έχει επιδράσει στο σκηνοθετικό σας ύφος;
SERGEI BODROV: Απόλυτα. Σκέφτομαι περισσότερο το κοινό. Οταν ξεκίνησα να κάνω ταινίες σαν σκηνοθέτης, στην τρίτη μου ταινία, οι Ρώσοι κριτικοί λέγαν οτι έκανα Αμερικάνικες ταινίες. Δεν ήμουν σίγουρος ότι είχαν δίκιο. Αλλά πολλές απο τις ταινίες μου είναι road movies, ένα δημοφιλές αμερικάνικο είδος. Στην πραγματικότητα, ένας Βρετανός κριτικός είπε ότι μία απο τις ταινίες ήταν προφανώς επηρεασμένη απο το φίλμ του Monte Hellman (σ.τ.μ. Αμερικάνος σκηνοθέτης B-movies) Two Lane Blacktop, μια ταινία που ποτέ δεν είδα, αλλά ίσως θα πρέπει κάποτε να την δανειστώ για το video. Υποθέτω οτι ήταν κάτι ασυνείδητο.
Αλλά σ'αυτήν την ταινία ήταν περισσότερο συνειδητή [η επιρροή]. Υπάρχουν συγκεκριμένες σκηνές και υπάρχει η χρήση της μουσικής, όπως το τραγούδι του Louis Armstrong.

(Αποσπάσματα από συνέντευξη του Sergei Bodrov στο official site της ταινίας, απόδοση Δημήτρης Μπάμπας)