(Ελεύθερος ωραρίου)
του Laurent Cantet
(η συνέντευξη του σκηνοθέτη)

Η ταινία Ressources Humains (1999) (σ.τ.μ. προηγούμενη του σκηνοθέτη) αφηγούταν την ιστορία ενός άνδρα που ψάχνει, που αναζητά την θέση του στην ζωή. Η ταινία L' emploi du temps αφηγείται την ιστορία κάποιου που έχει μία θέση, αλλά όμως αρνείται να την αποδεχθεί και προσπαθεί να οικοδομήσει μία νέα ζωή γι' αυτό που δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρξει. Επιπλέον ο Vincent στο L' emploi du temps βιώνει την ίδια αποξένωση, όπως οι εργάτες στο Ressources Humains -αν και δεν είναι βιομηχανικός εργάτης και η αιτία της αποξένωσης δεν είναι τόσο προφανής. Δεν τον βλέπουμε σε μια γραμμή συναρμολόγησης να εργάζεται με μια θορυβώδη μηχανή και να είναι εξαντλημένος. Όμως το δίλημμα του είναι το ίδιο: η εργασία του δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες του.
(…) Προσπαθεί να δραπετεύσει από την δουλειά, την διοίκηση της επιχείρησης. Παρόλα αυτά είναι εύκολο γι' αυτόν να υποκρίνεται. Έχει δουλέψει για πολλά χρόνια φορώντας το κοστούμι του διευθυντή, μιλώντας σαν διευθυντής. Γνωρίζει τους κανόνες της τάξης του και είναι εύκολο γι' αυτόν να υποδυθεί αυτόν τον ρόλο.
(…) Δεν είναι ένας τεμπέλης. Θέλει απλώς να είναι το αφεντικό του χρόνου του και να εργάζεται όταν αυτός το θέλει. Απορρίπτει το "Δουλεύω και με πληρώνεις". Επιλέγει να δραπετεύσει, να αφήσει την δουλειά του. Δεν είναι ένα θύμα της ανεργίας -η ανεργία είναι κάτι που επιθυμεί. Δεν θέλει να καθορίζεται από την δουλειά του, ωστόσο πρέπει να δουλέψει σκληρά για να κάνει την φανταστική εργασία του να δείχνει αληθινή. Χρειάζεται να μελετήσει τα έγγραφα, να επισκεφθεί τα γραφεία των Ηνωμένων Εθνών και να επικοινωνήσει με πολλούς ανθρώπους. Το να μην δουλεύεις είναι πολύ κουραστικό.
(…) Αν επιλέγει να περιπλανιέται στο κτίριο με τα γραφεία, είναι γιατί είναι μία ενδιαφέρουσα εργασία γι' αυτόν. Βλέπει πως ο Nono, ο φίλος του ο μουσικός, ζει: έχει μια αρκετά ελεύθερη ζωή και δουλεύει όταν το θέλει ή όταν το χρειάζεται. Όμως αυτό θα ήταν βαρετό για τον Vincent. Δεν είναι ένας επαναστάτης. Δεν θέλει να αλλάξει τον κόσμο, θέλει απλώς να δραπετεύσει από τους περιορισμούς της εργασίας του. Όταν περιπλανιέται σ' αυτό το κτίριο στην Γενεύη είναι σαν ένα φάντασμα που περνά μέσα από την κίνηση.
(…) Ο Vincent δεν έχει ηθικά διλήμματα. Και ούτε υπάρχουν για μένα: δεν τον κρίνω. Στην αρχή της ταινίας, η κλοπή είναι απλώς η εκδίκηση απέναντι σε ανθρώπους που αισθάνεται ότι τον έχουν κοροϊδέψει. Περισσότερο δύσκολα προβλήματα εγείρονται όταν πρέπει να πει ψέματα στους ανθρώπου που αγαπά. Είναι πιο εύκολο να ζήσεις με τον τρόπο που θέλεις, όταν δεν είσαι συνδεδεμένος με αγαπημένα πρόσωπα, όπως μία σύζυγος ή ένα παιδί.
(…) Στο τέλος επιστρέφει πίσω στην εργασία του γιατί δεν θέλει να καταλήξει μόνος, όπως ο Jean Michel, του οποίου η κόρη κρατά αρχείο με τα δημοσιεύματα σχετικά με τις παράνομες δραστηριότητες του.
(…) Πιστεύω ότι θα μπορούσε εξ' ίσου να είναι νεκρός στο τέλος της ταινίας: η ζωή δεν είναι πλέον ενδιαφέρουσα. Κάνει απλώς ότι οι άλλοι άνθρωποι περιμένουν απ' αυτόν να κάνει, και δεν έχει το κουράγιο να συνεχίσει να μάχεται.
(…) Πιστεύω ότι σιγά-σιγά αυτοκτονεί. Εκτός αυτού, το τηλεφώνημα από την γυναίκα του ίσως τον πείθει ότι θέλει να συνεχίσει να ζει μαζί με τους ανθρώπους που αγαπά. Ο μόνος τρόπος που μπορεί να το κάνει αυτό είναι να επιστρέψει πίσω στην εργασία.
(…) Πολλοί θεατές θέλουν να διαβάσουν το τέλος ως happy ending: επειδή ένας άνεργος που βρίσκει εργασία υποτίθεται ότι έχει θριαμβεύσει. Ο περισσότερος κόσμος θεωρεί την εργασία ως αυταξία. Είναι δύσκολο να τους πείσεις ότι κάποιοι άνθρωποι είναι για κάτι άλλο εκτός της εργασίας. Ο κόσμος αντιλαμβάνεται το τέλος ως happy ending -κανένας δεν θέλει να δει την διάσταση η εργασία ως σκλαβιά.
(…) Αυτό που μ' ενδιέφερε είναι πώς η φύση της οικειότητα και της ιδιωτικής ζωής διαμορφώνεται από κοινωνικές αξίες. Και πώς κοινωνικές αξίες συνδέονται με την ιδιωτική ζωή. Ίσως αυτό είναι περισσότερο εμφανές στο Ressources Humains, αφού αυτή η ταινία παλινδρομεί συνεχώς από το εργοστάσιο στο σπίτι. Στο L' emploi du temps η εργασία είναι πιο αφηρημένη: οι επίσημοι στα Ηνωμένα Έθνη φαίνεται απλώς να ανταλλάσσουν ιδέες. Τουλάχιστον με τον Jean-Michel, η εργασία είναι πιο συγκεκριμένη, αφού ασχολείται με καταναλωτικά αγαθά -ρολόγια, γυαλιά. Κάνει τον Vincent να αισθάνεται πιο προσγειωμένος στην πραγματικότητα απ' ότι η προηγούμενη δουλειά του. Αν δεν αντιμετωπίσεις την εργασία στην επιχείρηση ως ένα παιχνίδι, τότε ο ανταγωνισμός σε συνθλίβει, και όπως ο Vincent φθάνεις σε ένα στάδιο όπου δεν αντιλαμβάνεσαι τι πραγματικά κάνεις.

(αποσπάσματα από συνέντευξη του Laurent Cantet για το L' emploi du temps στο Cineaste Vol. XXVII No. 2. Απόδοση Δημήτρης Μπάμπας)