(Ο θρύλος του Μάικλ Κόλχαας)
του Arnaud Des Pallières

Βασισμένη στο έργο Heinrich von Kleist, η ταινία επικεντρώνεται στα θέματα που κυριαρχούν στο έργο του γερμανού συγγραφέα: το δίκαιο και τη διεκδίκηση του.
Κεντρικό πρόσωπο της αφήγησης, που διαδραματίζεται τον 16ο αιώνα την εποχή της φεουδαρχίας, είναι ο Michael Kohlhaas, ένας έμπορος αλόγων. Σ’ ένα ταξίδι του συναντά έναν φεουδάρχη, και υφίσταται από αυτόν μια αδικία. Αναζητά μάταια το δίκιο του και ό,τι εισπράττει είναι περισσότερη αδικία: η γυναίκα του φονεύεται. Εξοργισμένος οργανώνει μια ένοπλη ομάδα, αμφισβητεί την εξουσία και τρομοκρατεί τους φεουδάρχες. Η εξουσία αντιδρά μ’ ένα τρόπο βίαιο…
Αφετηρία για τη σκηνοθεσία μοιάζει να αποτελεί ο κεντρικός ηθοποιός της ταινίας και η εικόνα που αυτός έχει οικοδομήσει. Ο Mads Mikkelsen φαίνεται ως να οικοδομεί το ρόλο του πάνω στα θεμέλια που έθεσε στην ταινία Jagten/ Το κυνήγι του Thomas Vinterberg: και εκεί γίνεται υφίσταται την αδικία και αναζητά την αποκατάσταση του δικαίου. Εδώ, όμως, απουσιάζουν οι οποιοσδήποτε μελοδραματικές παρεκβάσεις –και αυτό συμβαίνει λόγω της νουβέλας του Heinrich von Kleist. Η δραματική πλοκή τοποθετείται σ’ ένα πολύ πιο ευρύτερο πλαίσιο: η κεντρική αντίθεση είναι ανάμεσα σ’ έναν παλαιό κόσμο που έχει εγκαθιδρύσει μια άδικη εξουσία και σ’ ένα νέο ανερχόμενο κόσμο που υφίσταται την αδικία και τις ταπεινώσεις. Σχεδιάζεται λοιπόν ένα τοπίο πολυσύνθετο: Το δίκαιο και το άδικο, η ανταπόδοση της αδικίας και η εκδίκηση, η εξουσία και η αμφισβήτηση της, η φεουδαρχία και η ηθική κατάρρευση της, η ελευθερία της κίνησης (και του εμπορίου) και η εξουσία της ιδιοκτησίας της γης -αυτά είναι τα θέματα που διατρέχουν και διαπλέκονται στη δραματική πλοκή. Ένας κομβικός ρόλος στην αφήγηση είναι αυτός του Θεολόγου (το ρόλο υποδύεται ο Denis Lavant), πρόσωπο που αποτελεί μια ευθεία αναφορά στον αμφισβητία της παπικής εξουσίας και ιδρυτή του προτεσταντισμού Λούθηρο. Ο διάλογός του με τον ήρωα – ένας λόγος περί δικαίου και εκδίκησης -είναι κεντρικός για την εξέλιξη της δραματικής πλοκής.
Αν και η σκηνοθεσία κάποιες φορές εστιάζει στα περιπετειώδη στοιχεία του μύθου – τις συγκρούσεις, τις μάχες σώμα με σώμα- ωστόσο εντέλει και καθώς η αφήγηση προχωρά ,αποστρέφεται τις συνήθεις δραματικές εντάσεις και τα κάθε είδους μελοδραματικά στοιχεία του μύθου: τοποθετεί στο κέντρο ενός γοητευτικού τοπίου, ενός κόσμου φυσικού, τη φιγούρα του Mads Mikkelsen. Εστιάζει, λοιπόν, στα πρόσωπα, τις στάσεις των σωμάτων, τις κινήσεις, τις χειρονομίες, στο λόγο τους. Παράλληλα στην ταινία υπάρχει μια ισχυρή παρουσία του φυσικού κόσμού μέσω του ήχου. Η ηχητική μπάντα της ταινίας είναι σχεδόν ισοδύναμη της εικονοποιίας. Πλούσια σε ήχους του περιβάλλοντος, του περιβάλλοντος φυσικού κόσμου –και με τη μουσική να ενέχει μέσα σ’ αυτήν ρόλο υπογράμμισης- η ηχητική μπάντα είναι ίσως από μόνη της το «raison d'être» της ταινίας.

Δημήτρης Μπάμπας

* Η ελληνική έκδοση του βιβλίου του Heinrich von Kleist / Χάινριχ φον Κλάιστ, φέρει τον τίτλο Μίχαελ Κόλχαας: από ένα παλιό χρονικό, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ερατώ το 2010 (μετάφραση από τα γερμανικά Θόδωρος Παρασκευόπουλος).