(Το κρυφό πάθος της Τερέζα Ντ.)
του Claude Miller

Δεύτερη διασκευή του κλασικού μυθιστορήματος του François Mauriac –έχει προηγηθεί αυτή του Georges Franju, το 1962 –, η τελευταία ταινία του Claude Miller είναι σταθερά προσκολλημένη στο πρόσωπο της ομώνυμης ηρωίδας, μιας γυναίκας που ασφυκτιά μέσα στα στενά περιθώρια ενός γάμου συμφέροντος.
Η αφήγηση καλύπτει μια περίοδο 8 χρόνων: από την εποχή της πρώιμης εφηβείας της ηρωίδας, της Thérèse (την υποδύεται εξαιρετικά η Audrey Tautou), στα πρώτα χρόνια ενός ασφυκτικού και εντέλει περιοριστικού έγγαμου βίου και από 'κει στη δραματική κορύφωση -δηλαδή στην απόπειρά της να δηλητηριάσει τον σύζυγό της– και τέλος στη «τιμωρία» της.
Ήδη, εξ’ αρχής, είναι δεδομένο το κέντρου βάρους της δραματικής πλοκής: το πρόσωπο μιας γυναίκας παγιδευμένης μέσα σ’ ένα γάμο. Και γι’ αυτό η ταινία θα μπορούσε να θεωρηθεί ένα πορτραίτο μιας γυναίκας που βιώνει μια κατάσταση (συζυγικής) ανίας και αποκλεισμού. Καθώς είναι επικεντρωμένη στο πρόσωπο της Thérèse, η αφήγηση συχνά παίρνει ένα χαρακτήρα υποκειμενικό, ιδιαίτερα στα επεισόδια που αφηγούνται τα όνειρα ή τις φαντασιώσεις της. Η σκηνοθεσία σκιαγραφεί με τόνους χαμηλούς και ελάχιστες δραματικές κορυφώσεις την κατάσταση αποκλεισμού και αποξένωσης που βιώνει. Παρόλο που η διάσταση της ηρωίδας με το περιβάλλον της (οικογενειακό και ευρύτερο) είναι σαφής, ωστόσο ο περίγυρός της ποτέ δεν σχεδιάζεται με τόνους υψηλούς και έντονους -ως δηλαδή το απόλυτο Κακό. Περισσότερο αυτή η διάσταση μοιάζει να ‘ναι πολιτισμική: «σκέφτομαι πολύ», δηλώνει η ηρωίδα -σ’ αντίθεση με τον συντηρητικό περίγυρό της που μοιάζει να μην «σκέφτεται» καθόλου, είναι πρόσωπα απλοϊκά. Υπάρχει λοιπόν μια έντονη εσωτερική ζωή στην ηρωίδα (αθέατη σ’ ένα μεγάλο βαθμό από τον θεατή) και είναι ακριβώς αυτό που τη διαφοροποιεί από το περιβάλλον της.
Η εικόνας της Thérèse Desqueyroux, όπως τη σκιαγραφεί με την υποκριτική της η Audrey Tautou, είναι μιας γυναίκας άχρωμης, σχεδόν ανέκφραστης, όπου η έκφραση του συναισθήματος ποτέ δεν είναι κραυγαλέα. Ό,τι λοιπόν, στην κυριολεξία, «πυροδοτεί» την ηρωίδα είναι η εξ αποστάσεως εμπειρία ενός αληθινού ερωτικού πάθους. Μάρτυρας εκ του σύνεγγυς του σεξουαλικού πόθου που βιώνει η αδελφική της φίλη, η Thérèse εκρήγνυται: ότι έχει συσσωρεύσει –ανικανοποίητες επιθυμίες, ανέκφραστα συναισθήματα- ζητούν επιτακτικά μια διέξοδο. Οι υπόγειες και αφανείς αναταράξεις της ψυχής της θα βρουν μια απονενοημένη διέξοδο σε μια πράξη ακατανόητη: την απόπειρα δηλητηρίασης του συζύγου της. Και γι’ αυτό είναι μια αληθινή πράξη εξέγερσης: τότε η δυσανεξία της θα εκφραστεί και η άνευ όρων υπακοή και συμμόρφωση της με τα οικογενειακά ειωθότα θα λάβει ένα τέλος. Και είναι τότε που έχει μια πιθανότητα να διεκδικήσει και να κερδίσει την ηρεμία της ψυχής της…

Δημήτρης Μπάμπας