(Παράδεισος της Ελπίδας)
του Ulrich Seidl

Η κατάληξη της τριλογίας υπό τον εύσχημο και γεμάτο μεταφορές τίτλο Paradies (Παράδεισος) είναι ένα πορτραίτο μιας εφηβείας που ανακαλύπτει την σεξουαλικότητα της, αλλά και μια απεικόνιση μιας μεσήλικης περί του σεξ εμμονής.
Το κεντρικό πρόσωπο είναι μια 13χρονη έφηβη, η Melanie (στο ρόλο η Melanie Lenz), που συνοδευόμενη από τη θεία της (η ηρωίδα της προηγούμενης ταινίας της τριλογίας Paradies: Glaube) καταλήγει σ’ ένα campus για παχύσαρκους έφηβους. Παιδί χωρισμένων γονιών, με τον πατέρα απόντα και τη μητέρα σε διακοπές στην εξωτική Κένυα (η ηρωίδα της πρώτης ταινίας της τριλογίας Paradies: Liebe), η νεαρή ηρωίδα θα ανακαλύψει στο πρόσωπο του γοητευτικού μεσήλικα γιατρού μια αναμφισβήτητα πατρική φιγούρα, αλλά και τον πρώτο έρωτα της ζωής της. Καθώς τα αισθήματα της φαίνεται να βρίσκουν ανταπόκριση, το τοπίο που σχηματίζεται γίνεται ευρύ και περίπλοκο: πίσω από τους συναισθηματικούς τόνους με τους οποίους σχεδιάζεται το πορτραίτο της ηρωίδας και, πέρα από το θέμα της εφηβικής σεξουαλικότητας (και των παρεκτροπών της), τίθενται και κάποια ηθικού χαρακτήρα ζητήματα λόγω της διαφοράς ηλικίας…
Η αφηγηματική γραμμή της ταινίας, με φόντο την καθημερινότητα του campus, παρακολουθεί τα επεισόδια ενός εφηβικού έρωτα: από τις ανταλλαγές βλεμμάτων, στην ανάπτυξη μιας συναισθηματικής- σωματικής οικειότητας, και από κει στις δραματικές κορυφώσεις της «ερωτικής» σχέσης: οι δισταγμοί, οι αμφιβολίες, οι απογοητεύσεις, οι μικρές χαρές του έρωτα περιγράφονται με τρόπο ελλειπτικό.
Ο σκηνοθέτης τοποθετεί την ηρωίδα (και τις περιπέτειες του έρωτα της ) μέσα σ’ ένα γεμάτο σημασίες σκηνικό: το απομονωμένο ξενοδοχείο στο βουνό –με τις κάθετες και οριζόντιες γραμμές- δημιουργεί μια ισχυρή οπτική αντίθεση με τις γεμάτες καμπυλώσεις φιγούρες των εφήβων. Τα πρόσωπα αυτά –όντας παραβάτες των αισθητικών στάνταρ της σύγχρονης κοινωνίας - βρίσκονται εκεί για ένα είδος σωματικού σωφρονισμού: καλούνται να αφαιρέσουν τις καμπύλες από το σώματά τους και να υποταχθούν στις οριζόντιες και κάθετες γραμμές του χώρου. Και είναι ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο που το πορτραίτο της νεαρής δεν έχει καμία σχέση με τα άλλα δύο της τριλογίας: η νεαρή Melanie είναι ένα θύμα του κόσμου των ενηλίκων. Οι ελπίδες της –όπως εξάλλου και οι ανάλογες, της μητέρας και της θείας της- θα διαψευσθούν…
Καθώς ο σκηνοθέτης κινηματογραφεί τις κινήσεις των εφήβων (και της Melanie) μέσα στους αχανείς χώρους με σταθερή κάμερα, τα μοναδικά πρόσωπα που μοιάζουν να είναι σε συμφωνία με τα όσα η αισθητική του χώρου επιβάλλει είναι οι ενήλικες εκπαιδευτές- υπεύθυνοι, και πιο συγκεκριμένα ο γιατρός. Αφηγούμενη τα επεισόδια του έρωτά της Melanie, η σκηνοθεσία φέρνει σιγά –σιγά στο προσκήνιο αυτόν τον μεσήλικα που έλκεται ερωτικά από την έφηβη. Σ’ αυτόν το ανδρικό πρόσωπο, όπως και στα εξάλλου και στα γυναικεία πρόσωπα των δύο προηγουμένων ταινιών της τριλογίας, θα βρούμε τους ίδιους σκοτεινούς τόνους, την ίδια νοσηρότητα στην απεικόνιση του. Θα βρούμε επιπλέον την ίδια απόγνωση και απελπισία, αλλά και την ίδια βιαιότητα (προς τον άλλο) καθώς αναζητά (αλλά ποτέ δεν βρίσκει) την (ερωτική) ικανοποίηση…

Δημήτρης Μπάμπας