(Η κραυγή)
του Michelangelo Antonioni

Ο Άλντο συζεί με την Ίρμα, έχοντας αποκτήσει μαζί της κι ένα κοριτσάκι. Όταν η Ίρμα μαθαίνει το θάνατο του συζύγου της που έχει μεταναστεύσει εδώ και πολλά χρόνια στην Αυστραλία, του εξομολογείται ότι δεν τον αγαπά πια και ότι είναι ερωτευμένη με έναν άλλο άνδρα. Συντετριμμένος ο Άλντο φεύγει με την κόρη του και περιπλανιέται προσπαθώντας να βρει μια καινούρια δουλειά και να ξαναστήσει τη ζωή του. Παράλληλα βρίσκει πρόσκαιρη παρηγοριά σε άλλες γυναίκες, όμως αυτές οι σχέσεις δεν οδηγούν πουθενά, καθώς αδυνατεί να ξεπεράσει το γεγονός της απόρριψης και του χωρισμού του από την Ίρμα. Το τέλος μοιάζει αναπόφευκτο και είναι τραγικό.
Σημείο άφιξης και ταυτόχρονα αφετηρία προς το έργο της ωριμότητας, το θέμα της Κραυγής είναι η κατάρρευση των βεβαιοτήτων πάνω στις οποίες ο καθένας κτίζει τη ζωή του. Με την ταινία αυτή, που είναι προπομπός και εισαγωγή στην περίφημη «τριλογία της αλλοτρίωσης», αρχίζει να αποκρυσταλλώνεται το «αντονιονικό» ύφος: της συναισθηµατικής αποξένωσης, της ψυχολογικής απογύμνωσης και της ρευστότητας των εσωτερικών τοπίων. Το τοπίο παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο, όχι μόνον καθορίζοντας ουσιαστικά την ατμόσφαιρα και την εικονοπλασία της ταινίας, αλλά αναδεικνύοντας την ψυχική καταχνιά και την παγερή μοναξιά του κεντρικού χαρακτήρα. Αυτή η διαλεκτική της εσωτερικότητας του ατόμου και του περιβάλλοντος χώρου (κεντρικός άξονας του έργου του ιταλού δημιουργού), στην Κραυγή αποτυπώνεται από το ομιχλώδες και γκρίζο τοπίο της περιοχής του Πάδου, εκπληκτικά φωτογραφημένο από τον κορυφαίο Τζιάνι ντι Βενάντσο. «Θέλησα το τοπίο που αποδίδει την ψυχική κατάσταση του ήρωα να είναι ένα τοπίο μνήμης που να έρχεται από την παιδική μου ηλικία» αναφέρει ο σκηνοθέτης. Εδώ, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ακριβώς σ’ αυτούς του χώρους ο Αντονιόνι γύρισε το 1946 την πρώτη του ταινία, το 9λεπτο ντοκιμαντέρ Gente del Po. Η απόφαση της Ίρμα να τον αφήσει είναι η οριστική και τελεσίδικη καταδίκη για τον Άλντο. Η μοναξιά του αποκτά οντολογικά χαρακτηριστικά και η περιπλάνησή του, η άρνησή του να ριζώσει κάπου, τον απομακρύνει σταθερά από την πραγματικότητα, αλλά και από τον ίδιο του τον εαυτό. Το τέλος είναι νομοτελειακά προδιαγεγραμμένο. «Αυτό που πάντα με ενδιέφερε ήταν να κοιτάξω μέσα στον άνθρωπο, ποια συναισθήματα τον κινητοποιούν, ποιες είναι οι σκέψεις του στην πορεία του προς την ευτυχία, τη δυστυχία, το θάνατο. Σίγουρα είναι μια ταινία ερμητικά κλειστή, δύσκολη… Χρόνια αργότερα την ξαναείδα και έμεινα έκπληκτος καθώς βρέθηκα μπροστά σε μια τόσο μεγάλη γύμνια και μοναξιά, όπως συμβαίνει κάποια πρωινά όταν κοιτάζοντας το πρόσωπό μας στον καθρέφτη μάς πιάνει τρόμος», σημειώνει ο σκηνοθέτης.

Η κραυγή / Il grido (Ιταλία, 1957). Σκηνοθεσία: Μικελάντζελο Αντονιόνι. Με τους: Steve Cochran, Alida Valli, Gabriella Pallotta. Διάρκεια: 102΄. Ασπρόμαυρη.

(δ.τ.)