(Στιγμές στη ζωή ενός ήρωα)
του Danis Tanović

Αφηγούμενη επεισόδια- στιγμιότυπα από μια ζωή δύσκολη, η ταινία του Danis Tanović είναι παράλληλα και ένας φόρος τιμής στο νεορεαλισμό και στην μακρόχρονη παράδοση του.
Ο σκηνοθέτης παρακολουθεί μια οικογένεια Ρομά που ζει σε σχεδόν απόλυτη ένδεια, σ’ ένα χωριό στη Βοσνία- Ερζεγοβίνη. Ο άνδρας, ο Nazif, βιοπορίζεται από τη συλλογή μετάλλων -ίσως το σύγχρονο ανάλογο του τροφοσυλλέκτη της προϊστορικής εποχής. Η γυναίκα, η Senada, είναι έγκυος και ζει τη ζωή μιας νοικοκυράς: μεγαλώνει τις δύο κόρες της. Ωστόσο, μια μέρα η εγκυμοσύνη της παρουσιάζει περιπλοκές και χρειάζεται να επισκεφτεί το νοσοκομείο. Όμως, η Senada είναι ανασφάλιστη και η ιατρική περίθαλψη κοστίζει…
Η ταινία αναπτύσσεται υπό τη σκέπη της νεορεαλιστικής παράδοσης. Καμία δραματοποίηση, παρόλο που στην ταινία υπάρχουν όλα τα στοιχεία ενός καλού μελοδράματος –το άδικο «σύστημα» και οι «αθώοι» που υποφέρουν. Ο σκηνοθέτης αναπτύσσει την αφήγηση ως να κινηματογραφεί ένα ντοκιμαντέρ. Η δραματική πλοκή είναι ισχνή σε δραματικές εντάσεις, τα επεισόδια της αφήγησης μοιάζουν ως να είναι καταγραφές από ένα ημερολόγιο. Χωρίς ίχνος μουσική, μόνο ήχοι του περιβάλλοντος. Και ο περιβάλλων χώρος: η λάσπη, το χιόνι, το κρύο…
Δεν είναι μόνο η σκηνοθετική προσέγγιση στο θέμα –με την κάμερα να ακολουθεί κατά πόδας τους πρωταγωνιστές- είναι κυρίως ότι αυτή η οικογένεια των Ρομά είναι πραγματική: ξανά ζει ένα επεισόδιο από τη ζωή της και ο σκηνοθέτης απλώς τους παρακολουθεί. Ό,τι βλέπουμε είναι η αληθινή ζωή, ένα επεισόδιο- στιγμιότυπo από τον αγώνα για την επιβίωση, στην πιο απλή, σχεδόν αρχέγονη μορφή της…
Η κάμερα στο χέρι, σχεδόν κολλημένη πάνω στα πρόσωπα και τα σώματα, ο θεατής αισθάνεται την ανάσα τους: αυτή η εγγύτητα κάνει τη συμπάθεια του προς τα πρόσωπα σχεδόν αμέριστη. Αυτός ο ακραίος ρεαλισμός δεν είναι φυσικά κάτι νέο στο σύγχρονο σινεμά –είναι τόσο γνώριμος από το έργο των αδελφών Dardenne (και όχι μόνο). Ο θεατής γίνεται ακόλουθος του δράματος, συμμέτοχος και σχεδόν συμπάσχων, το πέμπτο μέλος της οικογένειας των Ρομά. Ωστόσο δεν είναι το σκηνοθετικό ζητούμενο να εκμαιευτεί η συμπάθεια και η συμπόνια του θεατή. Αυτό που ίσως είναι ζητούμενο είναι κάτι σπάνιο στο σημερινό σινεμά: η αισιοδοξία που απομένει ως τελική αίσθηση στο θεατή...

Δημήτρης Μπάμπας

* Η ταινία βραβεύτηκε με την Αργυρή Άρκτο στο φεστιβάλ Βερολίνου 2013, ο δε πρωταγωνιστής της Nazif Mujić με το βραβείο του καλύτερου ηθοποιού.