του Jerzy Skolimowski
κείμενο του Nigel Andrews

Η δήλωση του Skolimowski, ότι ποτέ δεν σκέφτεται σύμβολα ή ερμηνείες, όταν κάνει μία ταινία, είναι μια χρήσιμη υπενθύμιση, γι' όποιον μπαίνει στον πειρασμό να δει στα δημόσια λουτρά του Deep End, ένα μικρόκοσμο του σεξουαλικού κόσμου, το γραφειοκρατικό διαχωρισμό των δύο φύλων, την επιδειξιομανία της πισίνας σε αντίθεση με τη φαντασίωση των μικρών θαλάμων ή σεπαρέ.
Η λογική των ταινιών του Skolimowski είναι ποιητική: δημιουργεί προεκτάσεις, όχι μέσα από μια οργανωμένη σχέση ανάμεσα στην εικόνα και το νόημα, αλλά διαμέσου σουρεαλιστικών μεταφορών, οι οποίες εκρήγνυνται και σπινθηροβολούν πραγματικότητα μέσα στη ζωή. Ο Skolimowski επιτρέπει, στα όνειρα των ηρώων των ταινιών του, απόλυτη ελευθερία -και μέσα σ' αυτήν την αρένα του προσωπικού χώρου, οτιδήποτε, όσο απίθανο ή ηθικά ενοχλητικό και αν είναι, μπορεί να συμβεί. Οι ήρωες, στις προηγούμενες ταινίες του, ηλεκτριζόταν, μέσα σε μια, κατ' ουσία, τρέλα, από τη δύναμη των παθών που τους κυρίευαν -μποξ, αυτοκίνητα, στρατιωτικοί ηρωισμοί- και ο Μάικ στο Deep End είναι ο τελευταίος, σ' αυτήν την ομάδα: ένας έφηβος, πρώην μαθητής, ο οποίος σταδιακά μεταμορφώνεται από θύμα σε θύτη, σ' έναν κόσμο, όπου ο σεξουαλικός καιροσκοπισμός κυριαρχεί, και που όμως παραμένει, μ' ένα περίεργο τρόπο, από την αρχή μέχρι τέλος, αθώος.
Τα λουτρά είναι ένα γόνιμο έδαφος για τέτοια όνειρα: "Όταν είναι εδώ μέσα, όλοι είναι υπεράνθρωποι" λεει η Σούζαν, καθώς καθαρίζει την επιγραφή από τον τοίχο του μικρού θαλάμου /σεπαρέ -και ο οργασμικός μονόλογος της Diana Dors, για το ποδόσφαιρο, καθώς αγκαλιάζει τον Μάικ, σφίγγοντας τον στο στήθος της, ενώ την ίδια στιγμή φαντασιώνεται και ονειρεύεται τον George Best (1) ("Κάνει τάκλιν, ντριπλάρει, ντριπλάρει, ΣΟΥΤΑΡΕΙ !!!"), είναι ένα υποδειγματικό μάθημα για το πόσο υποδεέστερη μπορεί να είναι η πραγματικότητα μπροστά στο πάθη που μας καταδυναστεύουν. Η υπερβολική γοητεία, που ασκεί το σεξ στον Μάικ, τροφοδοτείται από την πανταχού παρούσα εμπορική εκμετάλλευσή του: η ταινία σεξ που βλέπει, ενώ κατασκοπεύει την Σούζαν (μια φαιδρή παρωδία του Skolimowski για τις πραγματικές ταινίες πορνό), αλλά και το διαφημιστικό ταμπλό με την στριπτιζέζ (η οποία μοιάζει με την Σούζαν), το οποίο κλέβει και πάνω στο οποίο, αργότερα, επιπλέει στην πισίνα, σε μια καθαρή έκφραση λατρείας.
Καίτοι η δομή της ταινίας είναι αποσπασματική -το βιαστικό, επεισοδιογραφικό ύφος των ταινιών του Skolimowski, ίσως εξηγείται από την ομολογία του ότι γύρισε την Αναχώρηση, σε 27 ημέρες για να μην προλάβει να το βαρεθεί-, το Deep End έχει κάποιες εντυπωσιακές σκηνές που μένουν στη μνήμη. Οι σποραδικές υποβρύχιες σκηνές της ταινίας συνοδεύουν την κατάδυση του Μάικ στη φαντασία: τα οράματα της γυμνής Σούζαν, που από τη σκηνή με το διαφημιστικό ταμπλό στην πισίνα (η οποία γίνεται πραγματικά υποβρύχια) καταλήγουν στο τελευταίο πλάνο του νεκροφιλικού εναγκαλισμού του διαφημιστικό ταμπλό, με το αίμα που βγαίνει από το λαιμό του νεκρού κοριτσιού.
Η ταινία ξεκινά και τελειώνει με το κόκκινο υγρό που πλημμυρίζει το πλάνο: μια εικόνα που απεικονίζει πιθανώς τη διάχυση του παράλογου πάθους, και η οποία απόκτα νόημα ως μία οπτική αρμονία, είτε σε σχέση με τη σκηνή όπου ένα χέρι μυστηριωδώς βάφει ένα τμήμα του τοίχου του διαδρόμου κόκκινο, ενώ στο φόντο εξελίσσεται μια σκηνή καυγά ανάμεσα στην Σούζαν και την ταμία -είτε όταν τα δοχεία της κόκκινης μπογιάς αναποδογυρίζονται θεαματικά, κατά τη διάρκεια του καυγά του Μάικ και της Σούζαν. Επιπλέον, τα κόκκινα μαλλιά της Σούζαν, το απομονωμένο πλάνο στο οποίο καδράρεται με φόντο το πορτοκάλι αλλά και το κόκκινο τμήμα του τοίχου στα λουτρά: συμπερασματικά όλα αυτά προσδιορίζουν την Σούζαν, ως τη γυναίκα-πειρασμό της ταινίας.
Σ΄ ένα ευρύτερο πεδίο, το Deep End, δημιουργεί αναρίθμητες αντιστοιχίες με τις σημασίες του τίτλου του - deep end (βαθύ τέλος) και shallow end (ρηχό τέλος) (2): η εξέλιξη του Μάικ από ανώριμο σχολιαρόπαιδο, σ' έναν ουσιαστικά δολοφόνο του σεξ -η οπτική αντίθεση ανάμεσα στους άθλιους, άδειους από ζωή, δρόμους του Λονδίνου (για την ακρίβεια του Μονάχου) την ημέρα και στη διεφθαρμένη λάμψη των νυχτερινών κλαμπ. Η αποφασιστικότητα του Μάικ, να βυθομετρήσει αυτά τα βάθη, τον οδηγεί τελικά να είναι παρανοϊκά προσηλωμένος στο στόχο του (αυτό απεικονίζεται υπέροχα στο επεισόδιο με το διαμάντι, το οποίο βρίσκεται με το λιώσιμο του χιονιού) -έτσι ώστε ακόμα και ο θάνατος της Σούζαν δεν προκαλεί άλλα συναισθήματα, παρά μονάχα ευγνωμοσύνη, γι' αυτό το ύστατο δώρο σωματικής υποταγής. Ο εξαιρετικός συνδυασμός ποίησης και μαύρης κωμωδίας, σ' αυτήν τη σκηνή, είναι το φυσιολογικό αποκορύφωμα, σε μια ταινία, η οποία εναλλάσσει διαθέσεις με γρήγορη ταχύτητα, δημιουργώντας μια σπουδή για τηνδιόγκωση της εμμονής, η οποία ταυτόχρονα είναι αστεία και τρομακτικά αληθινή.

(Απόδοση Δημήτρης Μπάμπας. Monthly Film Bulletin vol 38, No 447, April 1971)
 
1 Ποδοσφαιριστής της δεκαετίας του 70, γνωστός τόσο για τις εξαιρετικές ικανότητες του, όσο και για την άστατη ζωή του και τον χρόνιο αλκοολισμό του. (Σ.τ.Μ.).

2 Η έκφραση deep end χρησιμοποιείται με δύο τρόπους. Για να δηλώσει την απώλεια της ψυχραιμίας και οργή (go off the deep end). Όπως επίσης και για να εκφράσει την κατάσταση κάποιου ο οποίος χωρίς προηγουμένως να έχει εμπειρία μαθαίνει κάτι (be thrown in at deep end) -μια αντίστοιχη έκφραση στην ελληνική γλώσσα είναι: "έπεσα να κολυμπήσω σε βαθιά νερά". Είναι φανερό ότι ο τίτλος της ταινίας εμπεριέχει και τις δύο χρήσεις. (Σ.τ.Μ.).