(Μολώχ)
του Aleksandr Sokurov

Είναι άνοιξη του 1942. Σ' ένα θέρετρο στις Βαυαρικές Άλπεις, η Eva περιμένει ανυπόμονη τον εραστή της, τον "Adi". Ύστερα από λίγο αυτός καταφθάνει. Συνοδεύεται από τον Martin Borman, τον υπουργό προπαγάνδας Joseph Goebbels και την γυναίκα του Magda. Πρόκειται για τον Αδόλφο Χίτλερ /Adolf Hitler, τον ηγέτη του 3ου Ράιχ -και η Eva δεν είναι παρά η ερωμένη του, Eva Braun. Η ταινία περιγράφει ένα 24ωρο από τη ζωή αυτού του διαβόητου ζεύγους. Σκηνές από την καθημερινή τους ζωή, οι συζητήσεις του Χίτλερ για την υγεία του, το φιλικό του περιβάλλον: εδώ δεν υπάρχουν πολιτικές ή άλλες σημασίες -αντίθετα στις προθέσεις του σκηνοθέτη είναι να παρουσιαστεί το ανθρώπινο (και ίσως γι' αυτό αποκρουστικό) πρόσωπο της Εξουσίας.
Με μια κίνηση που μοιάζει ως η επιτομή της σκηνοθετικής τόλμης, ο Aleksandr Sokurov, διαλέγει να αναμετρηθεί μ' ένα πρόσωπο, τον Αδόλφο Χίτλερ, που ελάχιστοι στο παρελθόν έχουν κινηματογραφήσει, από την συγκεκριμένη οπτική γωνία. Αν και το θέμα μοιάζει ανοίκειο σε σχέση με την μέχρι τώρα φιλμογραφία του σκηνοθέτη (είχαμε παρακολουθήσει στο 38ο Φεστιβάλ Θεσ/νίκης μια μικρή ρετροσπεκτίβα στο έργο του, οργανωμένη από τον Δημήτρη Εϊπίδη), η ταινία ακολουθεί, όσον αφορά το σκηνοθετικό ύφος, τους ίδιους δρόμους. Το σενάριο του Yuri Arabov (βραβείο στο Φεστιβάλ Καννών, 1999), η παρουσία ηθοποιών του θεάτρου από την Αγία Πετρούπολη, η χρήση της γερμανικής γλώσσας, τα χρώματα των εικόνων αλλά και η σύνθεση των πλάνων δημιουργούν ένα τελικό αποτέλεσμα αντάξιο της φήμης του Ρώσου σκηνοθέτη. Ο τίτλος της ταινίας -"Μολώχ"- είναι γεμάτος σημασίες και υπαινικτικές αναφορές σε σχέση τόσο με το κεντρικό πρόσωπο, όσο και με το κεντρικό θέμα, δηλαδή την αυταρέσκεια και το ναρκισσισμό της Εξουσίας: Μολώχ είναι μια μυθική θεότητα της αρχαιότητας που επιζητά για ικανοποίηση, συνεχώς ανθρώπινες θυσίες.

Δ.Μ.

Οι δηλώσεις του Aleksandr Sokurov

Ο κόσμος στον οποίο υπάρχουν οι χαρακτήρες του Μολώχ είναι ένα θέατρο. Αυτοί οι άνθρωποι, οι άνθρωποι της εξουσίας, έχουν μετατρέψει τις ζωές τους σε θέατρο. Καθοδηγούμενοι από ένα μύθο, έχουν συλλάβει έτσι -και έχουν μεταλλάξει- τις ζωές τους σε μία θεατρική σκηνοθεσία, υποτάσσοντας τη συμπεριφορά τους στους κανόνες των τελετουργιών και τελετών. Αυτό το μοτίβο δεν είναι με κανένα τρόπο μοναδικό, και ο Χίτλερ δεν αποτελεί την εξαίρεση. Είναι κάτι που εμφανίζεται συχνά: τα πομπώδη θεάματα που προκαλούνται από τη ματαιοδοξία, καταλήγουν τελικά στο σκουπιδοτενεκέ της Ιστορίας.
Η ταινία Μολώχ αποτελείται από διάφορα καλλιτεχνικά στοιχεία που συγκροτούν μια ολότητα. Για να υλοποιήσει κάποιος μία τέτοια ιδέα χρειάζεται διαφορετικές σχολές υποκριτικής, διαφορετικές μορφές σκηνοθεσίας, διαφορετικούς πολιτισμούς.
Η ταινία γυρίστηκε καθ' ολοκληρία στη γερμανική γλώσσα, ακόμα και οι πρόβες των ηθοποιών είχαν γίνει στα γερμανικά (σ.τ.μ. στην ταινία οι ηθοποιοί είναι Ρώσοι). Η γερμανική γλώσσα δεν είναι ένα εθνικό στοιχείο στην ταινία. Δεν δηλώνει την ιδιαιτερότητα ενός έθνους. Σ' αυτήν την περίπτωση, η γερμανική γλώσσα είναι ένα καλλιτεχνικό στοιχείο, που συμμετέχει στη συγκρότηση της ταινίας.
 Έπρεπε να είμαστε εξαιρετικά προσεκτικοί με τη χρήση της γερμανικής γλώσσας. Έπρεπε να μαλακώσουμε και να μετριάσουμε τον ήχο της, γιατί θα ήταν πολύ εύκολο να εκμεταλλευθούμε συσχετίσεις που θα μπορούσαν να γίνουν με τα φυσικά χαρακτηριστικά της φωνητικής της γερμανικής γλώσσας. Είναι το ίδιο πρόβλημα με την καλλιτεχνική διεύθυνση: το επονομαζόμενο "στρατιωτικό look", το οποίο υπήρξε πηγή έμπνευσης για πολλούς σχεδιαστές μόδας, έχει επίσης χρησιμοποιηθεί ευρέως από ορισμένους σκηνοθέτες.
(…) Ο Erich Fromm έγραψε ότι εάν δεν μάθουμε να κατανοούμε την ανθρώπινη φύση του Χίτλερ, ποτέ δεν πρόκειται να κατανοήσουμε ο,τιδήποτε σχετικό με το Ναζισμό -και επίσης δεν μάθουμε να διακρίνουμε ποίοι πιθανόν είναι "τέρατα", απ' αυτούς που επιθυμούν σφόδρα να κατακτήσουν την εξουσία. Ο μύθος του Χίτλερ, ως ένας διαβολικός αμαρτωλός, ένας μυστηριώδης "κακός", εδώ και καιρό αποτελεί εμπόδιο για την κατανόησή του ως προσώπου. Πολιτικές, οικονομικές, κοινωνιολογικές σπουδές και έρευνες από σεξολόγους και ψυχιάτρους, ιστορικές εκδοχές και φιλοσοφικές ερμηνείες -όλα αυτά είναι απαραίτητα, αλλά από μόνα τους ανεπαρκή. Υπάρχει επίσης ακόμα ένα εμπόδιο που δεν μπορούμε να το υπερπηδήσουμε, λόγω των φυσιολογικών συναισθημάτων που αισθανόμαστε: φόβος, οργή και απέχθεια. Ωστόσο σήμερα όλα αυτά είναι μια πολυτέλεια την οποία δεν μπορούμε προσφέρουμε στον εαυτό μας. Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι ο Ναζισμός αντιμετωπίζεται ακόμα και σήμερα, από δυστυχείς ανθρώπους ως η απόλυτη ευτυχία.

(αποσπάσματα από την δήλωση του σκηνοθέτη στα production notes της ταινίας. Απόδοση Δημήτρης Μπάμπας)

Οι δηλώσεις του Yuri Arabov
(σεναριογράφος του Μολώχ)

Έγραψα το σενάριο με τίτλο "Τα Μυστήρια του Βουνού" μετά από αίτημα του Aleksandr Sokurov. Το σενάριο επικεντρώνεται σε μια μέρα της ζωής του Αδόλφου Χίτλερ και της Eva Braun που πέρασαν στο εξοχικό του Φύρερ στις Άλπεις προς το τέλος της άνοιξης του 1942. Όταν είχαμε την ιδέα γι' αυτό το θέμα δεν μας πολύ-ενδιέφεραν τα πολεμικά γεγονότα: ήταν μια μοιραία χρονιά για τη Γερμανία, που κατέληξε στην ήττα στο Στάλινγκραντ. Είχαμε παθιαστεί με την ιδέα της ερωτικής ιστορίας ανάμεσα σε δύο ανθρώπινες υπάρξεις, ή μάλλον ακριβέστερα με τον έρωτα ενός προσώπου, αφού ο άλλος με δυσκολία θα μπορούσε να αποκληθεί "ανθρώπινη ύπαρξη".
Για τους χριστιανούς είναι μέσω της αγάπης που μπορεί κάποιος να προσεγγίσει την ουσία της Σωτηρίας- όμως μπορεί κάποιος να σώσει τη ψυχή κάποιου αγαπώντας ένας "τέρας";
Αυτή η ερώτηση με προβλημάτισε πολύ. Η Eva Braun σύμφωνα με τις αναμνήσεις των επιζώντων, ήταν ικανή να θυσιάσει τον εαυτό της για την αγάπη. Και εξ' αιτίας αυτού ήταν καταδικασμένη να είναι μία τραγική ύπαρξη. Αυτή είναι ο πραγματικός κεντρικός χαρακτήρας της ταινίας.
(…) Ο Δυτικός πολιτισμός έχει αναπτυχθεί στον χώρο μεταξύ δύο μυθολογικών πόλων. Από την μια πλευρά είναι ο Κάμελοτ και ο μύθος των Ιπποτών της Στρογγυλής Τράπεζας που φύλαγαν το αίμα του Εσταυρωμένου στο Ιερό Δισκοπότηρο: αυτή είναι η αναπαράσταση του Παραδείσου. Όμως υπάρχει και η Κόλαση: το κάστρο του διεστραμμένου μάγου Klingsor που ζούσε μέσα στο βράχο. Η κατοικία του Χίτλερ στο σενάριο και οτιδήποτε συμβαίνει σ' αυτήν, είναι ο δεύτερος πόλος της Κόλασης -στο κέντρο του οποίου υπάρχει μία ψυχή μόνη, η οποία ξέρει να αγαπά και να ερωτεύεται: η Eva.
Κατά την διάρκεια της δημιουργίας της ταινίας βρήκαμε τον τίτλο: ΜΟΛΩΧ. Αυτός ο τίτλος προσέθεσε στο θέμα μια νέα και πολύ σημαντική σημασία: το στοιχείο τού να επιλύεις τα προσωπικά προβλήματα μέσω μεθόδων ακατάλληλων, π.χ. μέσω της πολιτικής. Κατ' αυτήν την έννοια έχουμε δημιουργήσει ένα έργο επίκαιρο.
(Δήλωση στις σημειώσεις για την παραγωγή της ταινίας. Απόδοση Δημήτρης Μπάμπας)