(Ανθρώπινο κεφάλαιο)
του Paolo Virzì

Βασισμένη στο ομώνυμο best seller του Stephen Amidon η ταινία του Paolo Virzì παρακολουθεί με έναν ιδιαίτερα ευφυή τρόπο τη σύνδεση αλλά και την απροσδόκητη εξέλιξη που παίρνουν οι ζωές δύο κοινωνικά διαφορετικών οικογενειών στον εύρωστο ιταλικό βορρά . Ξεκινώντας από ένα ανεξιχνίαστο τραγικό ατύχημα που διαδραματίζεται στο εισαγωγικό της μέρος, η ταινία χωρίζεται σε τρία κεφάλαια, καθένα από τα οποία προσεγγίζει το γεγονός από διαφορετική οπτική γωνία, αυτή του πρωταγωνιστικού της χαρακτήρα. Στο παρασκήνιο της ιστορίας βρίσκεται το γνωστό φαινόμενο της οικονομικής κρίσης με τα αίτια που το δημιουργούν, ενώ στον πυρήνα της η βαθύτερη κρίση αξιών, η απληστία και η ματαιοδοξία της μεσοαστικής κυρίως τάξης. Κατορθώνει έτσι ο Virzì να χτίσει ένα μωσαϊκό όχι μόνο μιας κοινωνίας που τη χαρακτηρίζουν οι τεράστιες κοινωνικές ανισότητες αλλά και χαρακτήρων που αποτελούν και τον κινητήριο μοχλό της δράσης. Το μωσαϊκό αυτό, χωρισμένο σε τρία μέρη που ξεκινούν πάντα με ένα φλας μπακ και ακολουθούν πιστά την ίδια διαδρομή, καλύπτει ένα χρονικό διάστημα έξι μηνών και δίνεται σε μορφή παζλ που τα κομμάτια του συμπληρώνονται σταδιακά από τον ίδιο το θεατή. Η μετακίνηση της οπτικής γωνίας φέρνει στην επιφάνεια νέα στοιχεία αλλά κάνει αισθητή και την απόκλιση πραγματικότητας και ψευδαίσθησης που δημιουργείται από το υποκειμενικό βλέμμα του εκάστοτε ήρωα. Κάθε κεφάλαιο έρχεται έτσι να φωτίσει, να συμπληρώσει ή να ανατρέψει τα όσα προηγήθηκαν. Πρόκειται στην ουσία για ένα ενδιαφέρον παιχνίδι επικαλύψεων αλλά και αναθεωρήσεων που συνιστούν και το δυναμικό στοιχείο της ταινίας.

Dino- Ο κρυφός πόθος της αναρρίχησης
Ο λιγότερο συμπαθής χαρακτήρας είναι μάλλον ένας κωμικοτραγικός ήρωας. Οι απεγνωσμένες του προσπάθειες να παρεισδύσει στον κόσμο του εύκολου κέρδους των μεγιστάνων εκμεταλλευόμενος κάθε μέσο, τον καθιστούν τον περισσότερο ηθικά κατακριτέο, ενώ η απόγνωσή του μεταβάλλεται εύκολα σε πονηρία, όταν οι ανάγκες το απαιτούν. Στο πρώτο κεφάλαιο στο οποίο και πρωταγωνιστεί πέφτει ελάχιστο φως στην ιστορία, προετοιμάζεται ωστόσο το έδαφος για όσα θα αποκαλυφθούν στη συνέχεια. Συνιστά εξάλλου σταθερά έναν από τους σημαντικότερους χαρακτήρες της ταινίας.

Carla- η περιφερόμενη Αφροδίτη
Η γοητευτική σύζυγος του μεγαλοεπιχειρηματία δίνει ένα διαφορετικό ύφος στην ταινία. Η ανασφαλής και συναισθηματικά ευάλωτη ηρωίδα, αν και χαμηλών τόνων στο μεγαλύτερο μέρος της δράσης, φαίνεται να έχει σαφή επίγνωση του ρόλου της. Το κεφάλαιο στο οποίο πρωταγωνιστεί είναι και το πιο ανεξάρτητο κομμάτι. Σε αυτό ο ιταλός σκηνοθέτης απεικονίζει την κούραση και την ανία της γυναίκας της μεγαλοαστικής τάξης, την απουσία νοήματος και την καταπιεσμένη επιθυμία της για μια πιο δημιουργική αλλά και ερωτική ζωή. Ο απόηχος του «I am Love» του Luca Guadagnino είναι εμφανής, αν και η παρουσία και ο ρόλος της Tilda Swinton δεν μπορούν να συγκριθούν με αυτόν της Bruni Tedeschi που υποδύεται εδώ την Carla. Είναι κυρίως ο περιβάλλων χώρος που συνδέει τις δύο ηρωίδες. Εξαιρετική ωστόσο και η ερμηνεία της Tedeschi, που αιωρείται ανάμεσα στην ατονία της γυναίκας-τρόπαιου και αυτήν της ιδεαλίστριας, η οποία αποζητά την περιπέτεια με λάθος τρόπο.

Serena- η δύναμη της συνείδησης
Ο πιο δυναμικός χαρακτήρας είναι αυτός της νεαρής κόρης του Dino, Serena. Στο δικό της κεφάλαιο εξάλλου συνδέονται τα νήματα της ιστορίας και αποκαλύπτεται το μυστήριο της εισαγωγικής σκηνής. Είναι ο πιο ευαίσθητος αλλά και επαναστατικός χαρακτήρας της ταινίας, που απορρίπτει την ψευδαισθητική ευδαιμονία των μεγαλοαστών και το ναρκισσισμό που τη συνοδεύει. Η Serena θα υποστηρίξει τις επιλογές της ως το τέλος πληρώνοντας το τίμημα αλλά και δίνοντας μια καθαρά ανθρώπινη διάσταση στην ταινία του Virzì.

Το Ανθρώπινο Κεφάλαιο
Η αξία της ανθρώπινης ζωής φαίνεται να αποτελεί σταθερό σημείο αναφοράς στην ταινία, όχι μόνο ως μετρήσιμο ποσό αποζημίωσης σε περίπτωση δυστυχήματος αλλά και ως πραγματική σημασία της ανθρώπινης ύπαρξης σε έναν άγρια καπιταλιστικό κόσμο. Αποφεύγοντας την έκδηλη κοινωνική κριτική και υιοθετώντας μια λιγότερο συμβατική αφηγηματική δομή ο Virzì δημιουργεί στην ουσία τρία μικρά κοινωνικά δράματα που συγχωνεύονται έντεχνα σε μια ταινία έντασης και μυστηρίου. Αυτό είναι ίσως και το μεγαλύτερο επίτευγμα του σκηνοθέτη.

της Καλλιόπης Πουτούρογλου [Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.]