(Ανωτέρα βία)
του Ruben Östlund

 Εκκινώντας ως μια τυπική χολιγουντιανή ταινία καταστροφής, η ταινία εστιάζει στις καταστροφές και τους τραυματισμούς που προκαλούνται από ένα τυχαίο συμβάν στο εσωτερικό μιας οικογένειας.
Το μαγευτικό αλπικό τοπίο, ήχοι από μια μελωδία του Vivaldi, ένα τουριστικό χιονοδρομικό συγκρότημα. Μια οικογένεια Σουηδών που ξεκινά τις χειμερινές της διακοπές. Η κάθοδος τους από την πλαγιά, η χάρη των κινήσεων τους, γλιστρώντας πάνω στο χιόνι, κάνοντας σκι, επιβάλλει μια ισχυρή αίσθηση αρμονίας στην εικόνα. Ωστόσο, αργότερα, ένα τυχαίο συμβάν, μια χιονοστιβάδα που έρχεται κατά πάνω τους και η αντίδραση του άνδρα, που τα βάζει στα πόδια, αποσταθεροποιεί την οικογένεια…
Όλη η αφήγηση της ταινίας περιστρέφεται γύρω από την κάθε άλλο από γενναία στάση, στάση που θα προκαλέσει ρωγμή στην ειδυλλιακή οικογενειακή ζωή. Ως ένα ιός που μεταδίδεται, το γεγονός αυτό προσβάλλει πρόσωπα και σχέσεις . Είναι η δυσπιστία που εισβάλλει στις οικογενειακές σχέσεις -όχι μόνο μέσα στο ζευγάρι, αλλά και μεταξύ των παιδιών. Την αρχική αμηχανία και απορία, θα διαδεχθεί κάτι πολύ πιο σοβαρό: η ισορροπία διαταράσσεται, η αρμονία καταρρέει και οι εντάσεις έρχονται στο προσκήνιο. Η κάμερα παρακολουθεί από μια σχετική απόσταση το ζευγάρι και τα παιδιά τους, καταγράφει τις αντιδράσεις τους, τις συγκρούσεις τους, καθώς διαχειρίζονται τις συναισθηματικές επιπτώσεις του γεγονότος:. Είναι η αδυναμία του άνδρα να ανταποκριθεί στο στερεοτυπικό του ρόλο ως προστάτη της οικογένειας που προκαλεί την ανασφάλεια στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Και γι’ αυτό δραματική κορύφωση της ταινίας είναι η σκηνή της κατάρρευσης του: δηλαδή της συνειδητοποίησης του ότι δεν υποδύθηκε το ρόλο του προστάτη.
Ο σκηνοθέτης, τόσο μέσα από διαλογικές σκηνές, όσο και μέσα από πλάνα που καταγράφουν συναισθηματική απόσταση, παρακολουθεί τη διάρρηξη των συνεκτικών οικογενειακών σχέσεων. Σ’ αυτά τα μέρη της αφήγησης ως αντίστιξη τοποθετούνται απέναντι τους οι εικόνες από τον περιβάλλοντα χώρο: το αλπικό τοπίο, σαγηνευτικό και επιβλητικό, δεν είναι μια αληθινή φύση, αλλά ένας ελεγχόμενος χώρος προορισμένος να προσφέρει συγκινήσεις: ένας σκηνικό. Και γι’ αυτό, όπως γίνεται φανερό στη σκηνή της ομίχλης, λίγο πριν το τέλος, το οικογενειακό δράμα που παρακολουθούμε δεν είναι πάρα ένα δράμα όπου τα πρόσωπα υποδύονται τους προκαθορισμένους ρόλους τους. Καμία παρέκκλιση από αυτούς δεν επιτρέπεται, καμία επίδειξη αληθινού συναισθήματος -όπως ο φόβος του άνδρα- πατέρα. Μόνο οι στερεοτυπικοί ρόλοι των (οικογενειακών) σχέσεων…

Δημήτρης Μπάμπας