του Edward Berger
Σκιαγράφηση μιας κάθε άλλο παρά ανέμελης παιδικής ηλικίας, αυτή η γερμανική ταινία εστιάζει στους (γονεϊκούς) ρόλους και τα βάρη τους.
Ο ομώνυμος του τίτλου ήρωας είναι ένας 10χρονος (το ρόλο υποδύεται ο εξαιρετικός Ivo Pietzcker) που ζει μια δύσκολη οικογενειακή ζωή. Η νεαρή (και ανύπαντρη) μητέρα μοιάζει απορροφημένη από τις συναισθηματικές και ερωτικές της περιπέτειες και τις αναζητήσεις στην προσωπική της ζωή. Αδύναμη να σηκώσει τα βάρη του μητρικού της ρόλου, η νεαρή μητέρα παραμελεί τόσο τον ήρωα όσο και τον νεαρότερο αδελφό του. Η αφήγηση εστιάζει πάνω στον ήρωα και τα επεισόδια της δεν είναι παρά όψεις μιας αντισυμβατικής και δύσκολης οικογενειακής ζωής, αλλά και μιας διαταραγμένης και προβληματικής σχέσης. Η κοινή (;) ζωή της μονογονεϊκής οικογένειας. Ο εγκλεισμό του ήρωα, λόγω της παραμέλησης της μητέρας, σ’ ένα οικοτροφείο και οι απόπειρές του να προσαρμοστεί στο καινούριο περιβάλλον. Η απόδραση του από το οικοτροφείο και η αναζήτηση της μητέρας. Εικόνες μιας ζωής σκληρής, μιας παιδικής ηλικίας μετέωρης και ανέστιας. Καμία συναισθηματική ασφάλεια, καμία συναισθηματική (ή άλλη) προστασία: ο νεαρός ήρωας είναι αντιμέτωπος με το κενό και την απουσία της μητρικής παρουσίας.
Ο σκηνοθέτης παρακολουθεί τον ήρωα εκ του σύνεγγυς. Λήψεις από κάμερα στο χέρι -όπου η αστάθεια της εικόνας μοιάζει ως αντανάκλαση της ψυχολογίας του ήρωα- εναλλάσσονται με σταθερά πλάνα.
Δύο είναι τα κεντρικά στοιχεία στη σχεδίαση του πορτραίτου του νεαρού ήρωα. Το πρώτο είναι η απουσία της μητέρας: μια απουσία πραγματική, συναισθηματική και καθόλου συμβολική, που σημαδεύει τον ήρωα και τον μικρότερο αδελφό του. Η εμμονή και η επιμονή του ήρωα στην αναζήτηση της χαμένης μητέρας δεν παρά ο αγώνας του για την κάλυψη του κενού, για την επιστροφή στην (προ πολλού χαμένη;) κανονικότητα της.
Ωστόσο, κατά τη διάρκεια αυτής της αναζήτησης, είναι τα βάρη του ο ήρωας αναλαμβάνει που τον σημαδεύουν: και αυτό είναι το δεύτερο στοιχείο που τον καθορίζει. Αντιμέτωπος με την απουσία της μητέρας, ο μικρός ήρωας της ταινίας φροντίζει τον μικρότερο αδελφό αναλαμβάνει το ρόλο του προστάτη του. Είναι οι ευθύνες και τα βάρη μιας πραγματικής γονεϊκής παρουσίας που αναγνωρίζουμε στο τρόπο που ο ήρωας δρα και φέρεται, καθώς αγωνιά για τον μικρό του αδελφό του.
Και όπως είναι επόμενο, αυτή η ανάληψη των ευθυνών είναι καθοριστική για να οδηγηθεί προς ο μικρός ήρωας προς τη συνειδητοποίηση και την (πρώιμη) ωριμότητα -και αυτό το οικογενειακό δράμα στην κορύφωση της. Τοποθετούν αυτά τα βάρη το ήρωα μέσα στο γονεϊκό ρόλο και τού αποκαλύπτουν το μητρικό κενό στις πλήρεις διαστάσεις του…
Δημήτρης Μπάμπας
