της Leena Kilpeläinen

Μια εξερεύνηση της κρυφής ενδοχώρας αυτού του τόσου σημαντικού Ρώσου δημιουργού, το ντοκιμαντέρ διατρέχει παράλληλα και μια λαμπρή φιλμογραφία 35 χρόνων που έχει σημαδεύσει το σύγχρονο σινεμά.
Η Φιλανδή δημιουργός επισκέπτεται Alexander Sokurov στην πόλη που μένει την Αγία Πετρούπολη. Η επίσκεψη της διαρκεί μια εβδομάδα, επτά μέρες, και κάθε μέρα καταγραφεί μια συνάντηση της με τον Ρώσο σκηνοθέτη. Σ’ αυτές τις συναντήσεις ο Sokurov σε χώρους της καθημερινότητας του –στο γραφείο, στο πάρκο- τοποθετημένος απέναντι από τον κινηματογραφικό φακό, σχεδόν καθόλου δεν αναφέρεται στα των ταινιών του. Εστιάζει κυρίως σε ό,τι τον απασχολεί, σχολιάζει την περιρρέουσα ατμόσφαιρα των ταινιών του και αναφέρεται στην πραγματικότητα της ζωής. Χωρισμένο, λοιπόν, σε αντίστοιχα επτά κεφάλαια, το ντοκιμαντέρ φωτίζει τη κρυφή και εν πολλοίς άγνωστη στους δυτικούς ενδοχώρα του δημιουργού. Οι τίτλοι των επτά κεφαλαίων δεν είναι ενδεικτικοί της εστίασης του λόγου του, αλλά και του ύφους του: Καλλιτέχνης σε πίεση, Το άπειρο των ανθρώπων, Η κληρονομιά του παρελθόντος, Μια μέρα στα όρια της ζωής, Η επιρροή της εξουσίας, Η φωνή της μοναξιάς και τέλος, Η σημασία της τέχνης.
Σχόλια, λοιπόν, για το σήμερα και τη ρώσικη πραγματικότητα, αναδρομές στο σοβιετικό παρελθόν (και τις δυσκολίες του), οι αγωνίες του για τη διατήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, αναφορές σε πρόσωπα σημαντικά (Andrei Tarkovsky), παρατηρήσεις για την τέχνη και την εξουσία (και τις μεταξύ τους ανάρμοστες σχέσεις), για τη λογοτεχνία, την πατρίδα και την πολιτική, την ανθρώπινη ζωή –και κάποια ελάχιστα σχόλια για τις ταινίες. Παράλληλα, ο λόγος του Sokurov διανθίζεται με αποσπάσματα από τις ταινίες του. Εικόνες άγριες και ποιητικές, παράξενες και υπερβατικές, ατμοσφαιρικές και πνευματικές διαπλέκονται με τις εικόνες του σήμερα από τους δρόμους ή τα πάρκα της πόλης. Και είναι ακριβώς αυτό που κάνει το ντοκιμαντέρ να αποφεύγει τη συνήθη παγίδα του είδους, δηλαδή τον εγκλωβισμό στο σύμπαν των κινηματογραφικό εικόνων. Αντίθετα, μοιάζει το ντοκιμαντέρ αυτό να είναι τόσο γειωμένο με την πραγματικότητα που περιβάλλει τον Sokurov, που δημιουργεί μια παράδοξη αίσθηση οικειότητας ανάμεσα στον θεατή και το Ρώσο δημιουργό. Και αυτό είναι ένα όχι αμελητέο επίτευγμα…

Δημήτρης Μπάμπας