του Olivier Assayas

Αντιμέτωπη με το πένθος ενός αγαπημένου προσώπου, μια διάσημη ηθοποιός –σταρ ωθείται ξαφνικά στο μεταίχμιο των αλλαγών, ηλικιακών και όχι μόνο.
Το Sils im Engadin είναι μια ορεινή κοινότητα στην περιοχή Maloja, στο καντόνι του Graubünden. Η θέση του ανάμεσα στις λίμνες Sils και Silvaplana συνδυάζει την υπέροχη αλπική θέα με τις ιδιαίτερες καιρικές συνθήκες. Σ’ αυτόν τον τόπο καταφεύγει η Maria Enders (στο ρόλο η λαμπερή και πάντα σαγηνευτική Juliette Binoche) για να προετοιμάσει το ρόλο της στο θεατρικό έργο Maloja Snake του αγαπημένου της συγγραφέα Wilhelm Melchior. Εδώ σ’ αυτόν τον τόπο γράφτηκε και εδώ έκλεισε τα μάτια του ο συγγραφέας. Συνοδευόμενη από την βοηθό της Valentine (Kristen Stewart), η Maria Enders έχει να αντιμετωπίσει όχι μόνο τις δυσκολίες της υποκριτικής, αλλά και μια θύελλα συναισθημάτων. Στον πυρήνα αυτής της θύελλας βρίσκεται το γεγονός ότι υποδύθηκε τη νεώτερη από τις δυο ηρωίδες του θεατρικού έργου στην πρεμιέρα του – τώρα χρόνια μετά πρόκειται να υποδυθεί την έτερη, τη μεσήλικη ηρωίδα: εκ των πραγμάτων ωθείται να έρθει αντιμέτωπη με τα αμείλικτα σημάδια του χρόνου. Και στην περιφέρεια αυτής της θύελλας βρίσκεται η σχέση (και οι εντάσεις της) μεταξύ της σταρ και της βοηθού.
Όπως είναι προφανές και στα δύο βασικά μέρη που χωρίζεται η αφήγηση, ένα είναι το κεντρικό πρόσωπο: η μεσήλικη σταρ -ηθοποιός. Το πρώτο μέρος έχει στο κέντρο μια τελετή βράβευσης είναι ένα δοξαστικό στην εικόνα της σταρ. Ό,τι χαρακτηρίζει αυτό το μέρος είναι η λαμπρότητα της εικόνας, η ελκυστικότητα της γυναικείας παρουσία της. Και το δεύτερο, πιο εκτενές μέρος, διαδραματίζεται στην απομόνωση του Sils im Engadin: εδώ η εικόνα της σταρ- ηθοποιού θολώνει, διαθέτει ελάχιστη λαμπρότητα: είναι τα σημάδια του χρόνου που συναντούμε στο πρόσωπο και τη ψυχή της. Αυτές οι δύο εικόνες -η λαμπρότητα και η χλωμή, θολή καθημερινότητα- αντιπαρατίθενται και βρίσκονται στο κέντρο της δραματικής πλοκής. Δεν είναι όμως μόνο αυτές οι αντιπαραθέσεις που συναντάμε στον πυρήνα αυτής της τόσο πολυσύνθετης δραματικά και πολυεπίπεδης νοηματικά ταινίας.
Υπάρχει μια εναλλαγή θεματικών κατά τη διάρκεια της ανέλιξης της αφήγησης.  Τα θέματα της ταινίας αποκαλύπτονται το ένα μετά το άλλο, εναλλάσονται το ένα του άλλου, διαπλέκονται και ούτω καθεξής: αυτή είναι η σκηνοθετική στρατηγική της ταινίας. Είναι το πέρασμα του χρόνου και το πως συνδιαλέγεται κάποιος μ’ αυτό. Η κρίση της μέσης ηλικίας -ένα πορτραίτο σχεδιασμένο σε τόνους αχνούς -, οι φόβοι και οι ανασφάλειες της, τα δράματα και οι μικρές της τραγωδίες. Η προσωπική μας εικόνα –άλλοτε λαμπρή και άλλοτε χλωμή- και το πώς μας βλέπουν οι άλλοι. Είναι η ωριμότητα και η συντριπτική της ήττα στην αντιπαράθεση της με την ορμή της νεότητας –οι πολιτισμικές και όχι μόνο διαφορες μεταξύ των γενεών. Είναι ο κόσμος της διασημότητας στην ευρωπαϊκή και στη σύγχρονη χολιγουντιανή (αλλά και την ιντερνετική) εκδοχή, αλλά και στις διάφορες ηλικιακές και πολιτισμικές της εκδοχές. Είναι επιπλέον, οι πραγματικές ζωές και οι μυθοπλασίες (και οι πραγματικότητες τους ), οι ρόλοι και οι αληθινές ζωές. Και όπως συμβαίνει με αυτού το είδους τις μυθοπλασίες, τα όρια πραγματικότητας και μυθοπλασίας συχνά είναι δυσδιάκριτα και ευάλωτα σε παραβιάσεις. Είναι, τέλος, ο σύγχρονος υπερ-συνδεδεμένος κόσμος και η απομόνωση του αλπικού τοπίου- στην κυριολεξία ένα άλλο σύμπαν. Όχι μόνο ως ενός τόπου γαλήνιου αλλά κα ως θέρετρου για τις μάχες της επιβολής, τόπο δραματικών και ψυχολογικών εντάσεων.
Εξάλλου, αυτό το αλπικό τοπίο υπάρχει διαρκώς στο φόντο και αυτό αναδεικνύεται στη δραματική κορύφωση της ταινίας: το «φίδι της Maloja», αυτός ο σχηματισμός νεφών που η ηρωίδα ως προνομιακός παρατηρητής του βρίσκεται μπροστά του, δεν είναι παρά οι διαρκείς μεταμορφώσεις και μεταλλαγές (ηλιακές και όχι μόνο) των συναισθημάτων και των ψυχών. Δεν είναι παρά μια ακόμα μεταφορά της ρήσης του  Ηράκλειτου «Τα πάντα ρει και ουδέν μένει»...

Δημήτρης Μπάμπας