(Κάτω από τον ήλιο)
του Vitaly Mansky

Μια ταινία ντοκιμαντέρ που είναι κάτι παραπάνω από μια απλή καταγραφή της καθημερινής ζωής στην πιο περίκλειστη χώρα του κόσμου: τη Βόρεια Κορέα.
Όταν ο Vitaly Mansky αναλαμβάνει την παραγγελία για ένα ντοκιμαντέρ με κεντρικό πρόσωπο ένα κορίτσι που ζει στη Βόρεια Κορέα, σίγουρα ανέμενε ό,τι ακολούθησε: τη συγγραφή του σεναρίου (γεμάτο μυθοπλαστικά στοιχεία) από τους εργοδότες του, την επιλογή των χώρων και των προσώπων, τον πλήρη έλεγχο των γυρισμάτων, τον καθορισμό των εικόνων, εντέλει τη σκηνοθεσία του. Ο ρόλος του φαίνεται ότι είναι αυτού του απλού καταγραφέα, ενός αυτόπτη μάρτυρα των γυρισμάτων αλλά και της ίδιας της καθημερινής ζωής. Έτσι όταν αποκτά τον πλήρη έλεγχο του υλικού, δηλαδή όταν βρίσκεται μακρυά από τη Βόρεια Κορέα, στο τραπέζι του μοντάζ, εκεί συναρμολογεί ό,τι έζησε και ό,τι είδε.
Το ντοκιμαντέρ που εντέλει γυρίζει είναι μια μαρτυρία, όχι της αληθινής ζωής στη Βόρεια Κορέα -ελάχιστες εικόνες είναι όσες απεικονίζουν την πραγματικότητα όπως είναι-, αλλά μια πραγματικά μοναδική μαρτυρία της σκηνοθετημένης -από το απολυταρχικό κομμουνιστικό καθεστώς- ζωής: η πρωινή γυμναστική στις πλατείες, υπό τους ήχους των μεγαφώνων, οι τεράστιοι και άδειοι από τροχοφόρα δρόμοι, οι τελετές του καθεστώτος, οι τεράστιες τοιχογραφίες με τους "λατρεμένους" ηγέτες -την οικογένεια Kim-, οι αχανείς πλατείες και τα μνημεία, οι τόποι δουλειάς, τα σχολεία, τα νοσοκομεία, τα εμβατήρια και οι χοροί, τα θεάματα του καθεστώτος. Μαζικότητα, ομοιομορφία, καθαρά σχήματα, μακρινά πλάνα, χώροι κενοί, ευθείες γραμμές: εικόνες καθαρές, αμόλυντες από τη “βρωμιά της ζωής”, αρυτίδωτες, όπως είναι το λαμπερό πρόσωπο του μικρού κοριτσιού.
Όλα αυτά προϊδεάζουν για μια προπαγανδιστική ταινία -και όντως έτσι είναι σε πολλές στιγμές-, και είναι μόνο τα λίγα σποραδικά και καθόλου “ατάκτως ερριμμένα” πλάνα της αληθινής ζωής, που μοιάζουν να υπενθυμίζουν την ύπαρξη μιας άλλης πραγματικότητας. Ωστόσο, ακριβώς τη στιγμή που ο σκηνοθέτης εγκολπώνεται το λόγο του καθεστώτος, είναι τότε και η στιγμή που τον αποδομεί. Μένοντας πιστός του στη βασική αρχή του ντοκιμαντέρ, “να καταγράφεις ό,τι ζεις και  ό,τι βλέπεις”, ο σκηνοθέτης, πλην το σκηνοθετημένων εικόνων, θα καταγράψει και τη σκηνοθεσία τους από το καθεστώς. Έτσι λοιπόν, πέραν του μικρού κοριτσιού και των γονιών του, στο ντοκιμαντέρ, πρωταγωνιστούν και οι δύο βορειοκορεάτες επόπτες -“σκηνοθέτες”: βλέπουμε τις “τελετές σκηνοθεσίας” τους, παρακολουθούμε το στήσιμο των σκηνών. Της κάθε προπαγανδιστικής σκηνής προηγούνται πάντα οι σκηνοθετικές τους οδηγίες και παρεμβάσεις, και είναι ακριβώς αυτή η διαρκής επανάληψη που αποδιαρθρώνει την κάθε εικόνα και καταλύει την προπαγανδιστική της δύναμη. Γι' αυτό, λοιπόν, η ταινία δεν είναι μόνο ένα ντοκιμαντέρ , σε λόγο επίσημο, για τη Βόρεια Κορέα, αλλά παράλληλα και το “making of” , η καταγραφή της σκηνοθεσίας του: Ο διάλογος, ή μάλλον καλύτερα, η αντιπαράθεση ανάμεσα σ' αυτά τα δύο μέρη  -το “ντοκιμαντέρ” και τη “καταγραφή της σκηνοθεσίας του”-  γίνεται εντέλει το πραγματικό θέμα του.
Είναι ακριβώς λόγω των προηγουμένων που οι αληθινές στιγμές κορύφωσης σ' αυτό το ομοιόμορφο και απολύτως ελεγχόμενο ντοκιμαντέρ, είναι οι στιγμές που οι εικόνες ραγίζουν και η πραγματική ζωή εισβάλλει: ένα κοριτσάκι που απεγνωσμένα προσπαθεί να κρατηθεί ξύπνιο σε μια προπαγανδιστική ομιλία, οι επιβάτες ενός λεωφορείου που το σπρώχνουν, ένας εργάτης που φθάνει καθυστερημένα στο εργοστάσιο, ένας κάδος σκουπιδιών, το δάκρυ που κυλά στο παιδικό πρόσωπο...

Δημήτρης Μπάμπας