(Το μέλλον)
της Mia Hansen-Løve
Ποια είναι αυτά που έρχονται; Όλα (...και τίποτε). Αυτή η ταινία απεικονίζει ένα γυναικείο πρόσωπο στο μεταίχμιο των αλλαγών, στην προσωπική της ζωής: Είναι το φάσμα της τρίτης ηλικίας που ξαφνικά προβάλλει μπροστά στην ηρωίδα. Και είναι οι συνταρακτικές αλλαγές που τη συνοδεύουν που μοιάζουν να απειλούν την ηρωίδα και τις ισορροπίες της.
Η πέμπτη ταινία της γαλλίδας σκηνοθέτιδος είναι το πορτραίτο μιας μεσήλικης γυναίκας, της Nathalie (στο ρόλο η όπως πάντα εξαιρετική Isabelle Huppert) που ζει τις σεισμικές αλλαγές της ζωής της, με τρόπο ελάχιστα μελοδραματικό. Ταινία που εστιάζει στις σχέσεις της ηρωίδας (και τις συζητήσεις), το L’ avenir είναι μια χαμηλών τόνων χαρτογράφηση του συμπλέγματος των προσωπικών σχέσεων: η μητέρα, ο σύζυγος, ο παλιός μαθητής, η κόρη -η προσωπική και επαγγελματική ζωή.
Δυο είναι όμως οι καθοριστικοί παράγοντες που ανατρέπουν τις ισορροπίες της ζωής της ηρωίδας. Ο πρώτος είναι η σχέση με την ηλικιωμένη και συναισθηματικά απαιτητική μητέρα της, που διεκδικεί (και εντέλει να αποκτά) όλο και περισσότερο την προσοχή της. Το γεγονός ότι το αναπόφευκτο είναι η κατάληξη της σχέσης, αφήνει την ηρωίδα με μια αίσθηση ανολοκλήρωτου: η Nathalie θα εκτελέσει όλα τα καθήκοντα της πιστής κόρης, αλλά ποτέ δεν θα λύσει τα «ανοικτά θέματα» με τη μητέρα της. Ο θάνατος της αφήνει την Nathalie, χωρίς ανιόντες συγγενείς και αναμφισβήτητα αποτελεί τη βάση ένα αίσθημα απότομου «μεγαλώματος». Είναι ένα σημείο στίξης, η τελεία μιας περιόδου: παύει πλέον να είναι η κόρη μιας μητέρας της.
Εάν ο πρώτος παράγοντας αναφέρεται στο οικογενειακό παρελθόν, ο δεύτερος παράγοντας είναι το οικογενειακό παρόν της. Η εγκατάλειψη από το σύζυγό της, για μια νεαρότερη γυναίκα, ωθεί την ηρωίδα στο αχανή χώρο των προσώπων χωρίς ερωτικό σύντροφο. Ωστόσο, χρειάζεται η Nathalie αληθινά ένα ερωτικό σύντροφο; Όπως μας υποδεικνύουν οι σχέσεις της τόσο με τον παλιό της μαθητή (από την οποία δεν απουσιάζει ένας τόνος ερωτισμού), όσο και η τελευταία σκηνή της ταινίας, η ηρωίδα σφραγίζεται από το μητρικό αίσθημα, και είναι αυτό που καταλαμβάνει όλο το πλάνο.
Η Mia Hansen-Løve σχεδιάζει το πορτραίτο και τις διαδρομές της ηρωίδας, ακολουθώντας μια προσέγγιση ήδη οικεία από τις προηγούμενες ταινίες της: καμία συναισθηματική υπερβολή, οι δραματικές αλλαγές συμβαίνουν και εντάσσονται στην καθημερινότητα με τρόπο σχεδόν ομαλό, χωρίς καμία ιδιαίτερη επισήμανση. Φόρος τιμής στην πρώτη «φιλοσοφική» περίοδο του Éric Rohmer, η ταινία είναι διάστικτη από τις αναφορές στη γαλλική φιλοσοφία –και στους Jean-Jacques Rousseau και Blaise Pascal -, αλλά και ένα λεπτό στην υφή του γαλλικό χιούμορ. Καμία δραματική κορύφωση, καμία συνταρακτική αλλαγή: είναι το ομαλό πέρασμα από τη μέση στην τρίτη ηλικία που συνειδητοποιούμε ότι στο τέλος συμβαίνει.
Δημήτρης Μπάμπας