της Ana Felicia Scutelnicu

Πορτραίτο μιας νεαρής γυναίκας που έρχεται αντιμέτωπη με τις αλλαγές στο σώμα και τα συναισθήματα που φέρνει η ενηλικίωση, η ταινία της Ana Felicia Scutelnicu (Panihida) διαδραματίζεται στην ύπαιθρο της Μολδαβίας.
Η Anishoara ζει με τον παππού της καθώς είναι ορφανή. Ζει σ’ ένα χωριό σε μια επαρχία της Μολδαβίας όπου οι κάτοικοι είναι ρουμανικής καταγωγής. Αντιμέτωπη με τις αναστατώσεις της εφηβείας και της επερχόμενης ενηλικίωσης, η νεαρή ηρωίδα είναι ερωτευμένη μ’ ένα νεαρό. Καθώς ζει την ζωή του χωριού, η Anishoara ξαφνικά ανακαλύπτει ότι ο αγαπημένος της έχει εξαφανισθεί. Η αγωνία χρωματίζει το νεανικό πρόσωπο της...
Η σκηνοθέτις χωρίζει την αφήγηση σε τέσσερα μέρη, το καθένα αντιστοιχεί σε μια εποχή: καλοκαίρι, φθινόπωρο, χειμώνας, άνοιξη. Μέσα από αυτά τα τέσσερα μέρη, η αφήγηση παρακολουθεί τη μεταμόρφωση της: από παιδί (καλοκαίρι) και έφηβη, σε μια νεαρή γυναίκα τραυματισμένη από τον έρωτα (άνοιξη). Ενταγμένη πλήρως στη ζωή του χωριού και τις τελετουργίες της, η ηρωίδα μοιάζει να ακολουθεί τους ρυθμούς της φύσης που περιβάλλει τον χώρο. Ήχοι από το περιβάλλον -το κελάηδισμα των πουλιών, το θρόισμα του ανέμου, η βοή των κυμάτων. Και από την άλλη, οι εικόνες και τα χρώματα της φύσης – το κίτρινο των χωραφιών το καλοκαίρι, το χρώμα των φύλλων το φθινόπωρο, τα λευκό του χιονιού το χειμώνα και τέλος το πράσινο της αναγέννησης της φύσης την άνοιξη. Υπάρχει μια στενή σχεδόν οργανική σχέση ανάμεσα στη φύση που αλλάζει εποχές και την ηρωίδα που αλλάζει και μεταμορφώνεται από έφηβη σε νεαρή γυναίκα.
Ό,τι έχει απέναντί της η ηρωίδα είναι άνδρες και το αυθάδες βλέμμα τους: είναι οι χυμοί της νεότητας της που προκαλούν το ενδιαφέρον: ο συνομήλικός της παιδικός φίλος, ο μεγαλύτερός της νεαρός με τον οποίο είναι ερωτευμένη, και οι πολύ μεγαλύτερη της μεσήλικές και ηλικιωμένοι συγχωριανοί της. Όμως εδώ δεν υπάρχει τίποτε προκλητικό, κανένας ίχνος ερωτισμού από την πλευρά της: είναι η επιθετικότητα του ανδρικού βλέμματος που προκαλεί αίσθηση.
Όσον αφορά την αφηγηματική στρατηγική, η σκηνοθέτις προκρίνει την αμφισημία και το διφορούμενο ως ένα μοτίβο που συχνά εμφανίζεται. Υπάρχουν σκηνές όπου οι προσδοκίες (και οι υποψίες) του θεατή χρησιμοποιούνται από την σκηνοθέτιδα για να δημιουργήσουν ένα κλίμα μυστηρίου, όπου τα γεγονότα παραμένουν αμφίσημα και πολλές φορές μετέωρα και ανερμήνευτα.
Όπως μάλλον συμβαίνει και με την ίδια την ηρωίδα, όπου το πρόσωπο της καθώς φωτίζεται από τις ακτίνες του ήλιου –είτε αυτός είναι του χειμώνα, είτε του φθινοπώρου, είτε του καλοκαιριού -, ελάχιστα αποκαλύπτει για τις τρικυμίες και τις αναστατώσεις της ψυχής της…

Δημήτρης Μπάμπας