του Cristi Puiu
Ένα διαμέρισμα σε μια λαϊκή πολυκατοικία, μια μικροαστική οικογένεια, οι κοντινοί και μακρινοί συγγενείς, οι φίλοι και οι γνωστοί, ένα μνημόσυνο, τα 40α του πατέρα: Η ταινία του Cristi Puiu (The Death of Mr. Lazarescu) είναι μια καταγραφή, σχεδόν σε πραγματικό χρόνο, μιας επιμνημόσυνης τελετής με ό,τι προηγήθηκε και ό,τι έπεται αυτής.
Η αφήγηση έχει ως κεντρικά πρόσωπα τον Lary (στο ρόλο ο Branescu Mimi), ένα γιατρό που κατευθύνεται μαζί με τη σύζυγό του Laura (στο ρόλο η Cătălina Moga) στο πατρικό σπίτι με αφορμή τα 40α του πατέρα Emil. Συναντά εκεί τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, μακρινούς συγγενείς και οικογενειακούς φίλους. Σε αναμονή του ιερέα, οι συγκεντρωμένοι συζητούν, διαφωνούν και συγκρούονται. Τα θέματα είναι κοινότυπα: η επικαιρότητα -η επίθεση στο Charlie Hebdo και οι θεωρίες συνωμοσίας-, το παρελθόν της χώρας -η βασιλεία, ο κομμουνισμός και η ορθοδοξία-, τα της οικογενείας -στενής και ευρύτερης- και τέλος τα κρυμμένα μυστικά που ξαφνικά έρχονται στο φως...
Πλάνα μεγάλης χρονικής διαρκείας, χωρίς μοντάζ, χωρίς ρακόρ, με την κάμερα να περιστρέφεται αναζητώντας διαρκώς τα πρόσωπα και τη δράση, διερευνητική, ανήσυχη και περίεργη ως το βλέμμα ενός αθέατου flâneur -παρατηρητή της οικογενειακής ενδοχώρας. Η σχεδόν 3 ωρών διαρκείας αφήγηση παρακολουθεί από κοντά τον κεντρικό χαρακτήρα: η κάμερα τον ακολουθεί κατά πόδας μέσα σε χώρους περιορισμένους -στο εσωτερικού του αυτοκινήτου καθ' οδόν προς την πατρική εστία και στις συζητήσεις με τη σύζυγό του- ή στο μικροαστικό και γεμάτο πρόσωπα σπίτι. Όχι όμως μόνο εκ του σύνεγγυς, αλλά και από απόσταση: στην εισαγωγική σκηνή αλλά και στον τόσο απρόσμενο καυγά στο δρόμο που μοιάζει να κορυφώνει την ισχνή δραματική πλοκή. Είναι η θέση ενός παρατηρητή, άλλοτε εκ του σύνεγγυς και άλλοτε εκ του μακρόθεν, που αναγνωρίζουμε σ' αυτήν την σκηνοθετική επιλογή. Ό,τι παρακολουθεί είναι η οικογενειακή ζωή, στις διάφορες όψεις της: τόσο στις φανερές της -οι τελετουργίες της- όσο και στις κρυφές της, καθώς αυτές φωτίζονται και έρχονται στο προσκήνιο.
Ανεξήγητες δραματικές εντάσεις, σχέσεις και δεσμοί μεταξύ των προσώπων που ποτέ εξ αρχής δεν προσδιορίζονται με σαφήνεια, και μόνο αφού κυλήσει ο αφηγηματικός χρόνος διευκρινίζονται: είναι και αυτά μέρος της σκηνοθετικής στρατηγικής. Χρωματίζοντας με κωμικούς τόνους κάποια επεισόδια της αφήγησης -όπως αυτό με τον “γυναικά” συγγενή- η σκηνοθεσία ελαφρύνει το κλίμα, αλλά και δημιουργεί ένα κλίμα ασάφειας ως προς τους πραγματικούς της στόχους.
Ό,τι παρακολουθούμε είναι μια ρεαλιστική αποτύπωση μιας οικογενειακής τελετουργίας μνήμης ή κάτι άλλο;
“Δώσε μου κάποιες μέρες να σκεφτώ ό,τι μου είπες”: αυτή η μικρή φράση, που αποτελεί την απάντηση της συζύγου στα όσα εξομολογητικά -οικογενειακά αλλά εντέλει και προσωπικά – άκουσε μοιάζει να αποτελεί μέσα από τους υπαινιγμούς και τις ασάφειες της, το κλειδί. Είναι το οικογενειακό -γονεϊκό παρελθόν που αντανακλάται στη οικογενειακή – προσωπική ζωή του ζεύγους.
Δημήτρης Μπάμπας
