(Η τελευταία οικογένεια)
του Jan P. Matuszynski

Επικεντρωμένο στο οικογενειακό τοπίο, η ταινία του πρωτομεφανιζόμενου σκηνοθέτη είναι επιπλέον μια εκ των έσω καταγραφή της ζωής ενός σημαντικού Πολωνού ζωγράφου, του Zdzisław Beksiński.
Ο Zdzisław Beksiński (1929-2005) υπήρξε ένας ζωγράφος που άσκησε την τέχνη του στο ύφος κα τις θεματικές ενος σκοτεινού και δυστοπικού σουρεαλισμού Ξεκινώντας από το 1975 και καταλήγοντας στο σήμερα, η αφήγηση παρακολουθεί τα διαφορά επεισόδια μιας μάλλον τυπικής οικογενειακής ζωής. Είναι η ζωή του ζεύγους, του Zdzisław Beksiński (στο ρόλο ο παλαίμαχος Andrzej Seweryn) και της γυναίκας του Zofia, του γιου τους Tomasz, αλλά και της μητέρα του Zdzisław αλλά και της Zofia. Ένα διαμέρισμα σ' ένα οικιστικό συγκρότημα στην πόλη Sanok, στεγάζει το ζεύγος και τις δύο ηλικιωμένες, και ένα άλλο στην απέναντι πολυκατοικία τον νεαρό Tomasz. Κανένα ίχνος καλλιτεχνικής δημιουργίας. Μόνο νύξεις και υπονοούμενα. Ο θεατής που δεν γνωρίζει το έργο του ζωγράφου στέκεται αμήχανος: ό,τι βλέπει είναι εκδοχές μιας τυπικής οικογενειακής ζωής. Η δύσκολη προσωπικότητα του γιου, η συνύπαρξη με τις δύο ηλικιωμένες, ο χώρος της οικογενειακής εστίας είναι ό,τι υπάρχει στην αφήγηση. Μόνη παράκαμψη από τα προηγούμενα, ένας συγγραφέας που εισβάλλει στο χώρο και καταγράφει σε βιβλίο τις συζητήσεις με τον ζωγράφο. Ο σκηνοθέτης εστιάζοντας σ' αυτό το οικογενειακό τοπίο θα δώσει μεγαλύτερο βάρος στον γιο και τις αναταραχές που προκαλεί η ιδιαίτερη προσωπικότητα του. Παρακολουθεί, πέραν του πατέρα, και τις δραστηριότητες του γιου του: τις αισθηματικές περιπέτειες αλλά και τις δημιουργικές ανησυχίες, τα βάσανα της ψυχής του αλλά και τις χαρές: μοιάζει αυτός, και όχι ο πατέρας, να 'ναι το αληθινό δραματικό πρόσωπο.
Καμία πολιτική αντανάκλαση μέσα στους χώρους αυτού του σπιτιού: αυτή η οικογενειακή ζωή διαδραματίζεται με τις αναταράξεις και τις θύελλες έξω να μαίνονται – είναι η Αλληλεγγύη, το πραξικόπημα του στρατηγού Jaruzelski, η κατάρρευση του κομμουνισμού, η πολιτική αλλαγή. Είναι οι αλλαγές στην περιρρέουσα κουλτούρα που διακρίνουμε: η εισβολή της δυτικής κουλτούρας -οι ταινίες James Bond- , η ποπ μουσική. Ωστόσο στο εσώκλειστο αυτό οικογενειακό τοπίο οι μόνες πραγματικές οι αλλαγές είναι αυτές της τεχνολογίας: εισέρχονται μέσα στον κλειστό χώρο και τον καταλαμβάνουν - δίσκοι βινυλίου, μαγνητοταινίες, κασέτες, κασετόφωνα, cd. Αλλά είναι και ο θάνατος, που σιγά -σιγά εισβάλει αφαιρώντας ένα-ένα τα μέλη της οικογένειας. Πρώτα οι δύο ηλικιωμένες, μετά η σύζυγος Zofia, ο γιος, και τέλος δολοφονημένος φρικτά από ένα 19χρονο ο ζωγράφος.
Στο τέλος, αυτό το τόσο ερμητικά κλειστό οικογενειακό σύμπαν διαλύεται και καταλύεται.....

Δημήτρης Μπάμπας