του Olivier Assayas

Η ταινία του Olivier Assayas είναι όπως πάντα κάτι παραπάνω από μια ιστορία φαντασμάτων που διαδραματίζεται στο σύγχρονο κόσμο.
Ένα άδειο εξοχικό στη γαλλική ύπαιθρο. Μαι νεαρή γυναίκα μόνη. Η κάμερα την ακολουθεί από πίσω. Σκοτάδι. Οι ήχοι του χώρου. Τριξίματα από τα ξύλινα πατώματα και ήχοι πόρτες που Σκοτάδι. “Λούι είσαι εσύ;”. Μια παρουσία. Hilma af Klint: μια ζωγράφος των αρχών του 20ου αιώνα μοιάζει να απασχολεί τη λύση στα αινίγματα που αντιμετωπίζει η νεαρή γυναίκα....
Η Maureen (στο ρόλο η Kristen Stewart) μοιάζει να ζει τους απόηχους ενός βαρύτατου πένθους: του 25χρόνου διδύμου αδελφού της Λούι. Προσπορίζεται τα προς το ζην εργαζόμενη ως προσωπική βοηθός, μιας celebrity, μιας διασημότητας του κόσμου της μόδας, υπεύθυνη για τις αγορές της, δηλαδή μια “personal Shopper”. Οι ιδιαίτερες “πνευματικές” ικανότητες προσθέτουν ένα επιπλέον βάρος στη δύσκολη ζωή της: την φέρνουν σε επαφή με το πνεύμα του διδύμου αδελφού της....
Όπως πάντα και σ' αυτήν την ταινία του Olivier Assayas στο φόντο έχουμε ένα πολύπλοκο πολιτιστικό τοπίο: ο κόσμο της επιφανειακής ομορφιάς και των διασημοτήτων, ο κόσμος της μόδας, η ζωγραφική (και οι σημασίες της) με αναφορά στο έργο της Hilma af Klint, μια ζωγράφος της αφηρημένης τέχνης γεμάτης με πνευματιστικές αναφορές -, τέλος και κυριότερο, ο νέος διαδικτυομένος κόσμος και οι τεχνολογίες της επικοινωνίας. Και στο προσκήνιο ό,τι υπάρχει είναι κάτι πραγματικά παλιό: μια ιστορία φαντασμάτων, με πνεύματα που προέρχονται από το κόσμο των νεκρών. Και όπως συμβαίνει πάντα σ' αυτές τις περιπτώσεις, είναι ο χώρος που είναι σημαντικός: το παλιό αρχοντικό είναι ο τόπος όπου η ηρωίδα επιζητεί την επικοινωνία με τον αγαπημένο κάτοικο του άλλου κόσμου.
Είναι αναμενόμενο για έργο του Olivier Assayas, ότι εδώ το φάντασμα (ή τα φαντάσματα) δεν έχει τίποτε κοινό με τη συνήθη από το αμερικάνικο σινεμά εικονοτυπία: προσομοιάζουν μάλλον με φιγούρες βγαλμένες από τους σουρεαλιστικούς πίνακες του Dali -και αυτή είναι μια ακόμη ψηφίδα στο πολυσύνθετο πολιτισμικό φόντο της ταινίας.
Η δραματική πλοκή, πέραν του προνομιούχου τόπου για το είδος, του παλιού “στοιχειωμένου” σπιτιού, διαδραματίζεται και σ' ένα εικονικό (virtual) χώρο: η διαδικτυακή εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων (messenger) καταλαμβάνει ένα σημαντικό τμήμα της δραματικής πλοκής. Και είναι ακριβώς αυτού του είδους ο εικονικός, μη πραγματικός, άυλος τόπος που δημιουργεί μια αναλογία με τον άυλο κόσμο των πνευμάτων. Οι εμπειρίες της επικοινωνίας και στους δύο αυτούς κόσμους μοιάζουν κοινές...
Η επικοινωνία και οι δυσκολίες της (ή.... μάλλον καλύτερα τα μυστήρια της) είναι το σταθερό μοτίβο που διαρκώς επανέρχεται στη δραματική πλοκή. Μια επικοινωνία τόσο στη σύγχρονη διαδικτυακή της μορφή, όσο και την “παλιά” πνευματιστική εκδοχή.
Ωστόσο ό,τι σχεδιάζει ο σκηνοθέτης είναι το πορτραίτο μιας νεαρής γυναίκας που ζει μια μίζερη ζωή, υπό το βάρος ενός πένθους. Και ό,τι αυτή θέλει είναι έναν άλλο εαυτό, μια νέα ταυτότητα και κατεύθυνση στη ζωή της. Παγιδευμένη στους δαιδάλους των εικονικών κόσμων ή του σύμπαντος των πνευμάτων, η ηρωίδα έχει μόνο ένα αίτημα: αναζήτα να διερευνήσει και να προσδιορίσει έναν άλλο εαυτό, λιγότερο σκοτεινό, λιγότερο άχρωμο και γκρίζο, μια άλλη εικονοποιία για το σώμα της, και μια εντέλει άλλη ταυτότητα: αναζητά μέσα στο σύγχρονο διαδυκτυωμένο και υπέρ-επικοινωνιακό κόσμο ισορροπία, ηρεμία, γαλήνη, τη διάλυση των μυστηρίων...

Δημήτρης Μπάμπας