(Η κόκκινη χελώνα)
του Michaël Dudok de Wit
(η συνέντευξη του σκηνοθέτη)

- Από τις μικρού μήκους ταινίες σας, τουλάχιστον δύο θεωρούνται ήδη cult.
 To The Monk and the Fish, απέσπασε ένα βραβείο César το 1996 και ήταν υποψήφιο για Όσκαρ. Το 2001, το Father and Daughter τιμήθηκε με πολλά βραβεία και με Βραβείο Όσκαρ. Ένα μικρό κορίτσι βλέπει τον πατέρα της να φεύγει. Η ανάμνηση του την ακολουθεί σε όλη της τη ζωή. Εδώ εκφράζεται ένα απροσδιόριστο συναίσθημα: η λαχτάρα...
 Ναι, είναι δύσκολο να την προσδιορίσουμε, αλλά είναι κάτι που σίγουρα όλοι μας έχουμε νιώσει κάποια στιγμή στη ζωή μας. Είναι η επιθυμία για κάτι που μοιάζει άπιαστο, μια βαθιά και ήσυχη επιθυμία. Για έναν καλλιτέχνη, μπορεί να είναι η αναζήτηση της τελειότητας, μια επίπονη, ωστόσο όμορφη απουσία. Δε μπορείτε να φανταστείτε τα μηνύματα που έλαβα τόσο από φίλους, όσο και αγνώστους, που μου εξέφραζαν πόσο τους άγγιξε η ταινία. Είμαι πάρα πολύ τυχερός που έγινε ήδη κλασσική.

- Ήσασταν μέλος της επιτροπής στο φεστιβάλ της Χιροσίμα το 2004. Εκεί γνωρίσατε τον Ισάο Τακαχάτα;
 Όντως, ανταλλάξαμε δυο κουβέντες. Μιλούσε μάλιστα και λίγα Γαλλικά- αγαπά τη γαλλική κουλτούρα. Λίγο καιρό αργότερα, ήρθε στο φεστιβάλ της Σεούλ, όπου είχα σεμινάριο για τη δουλειά μου σε μαθητές. Νόμιζα ότι πέρασε να χαιρετήσει, αλλά έμεινε καθ’όλη τη διάρκεια! Ίσως είχε ήδη μια συνεργασία στο μυαλό.

- Το Νοέμβριο του 2006 λάβατε ένα απρόσμενο mail από το Τόκυο.
 Με δύο ερωτήματα. Το πρώτο, το Μουσείο Ghibli ζητούσε την άδεια μου να διανείμει το Father and Daughter στην Ιαπωνία. Το δεύτερο, ήταν αν θα με ενδιέφερε να δουλέψω με το στούντιο τους για μια μεγάλου μήκους ταινία. Έως τότε, δεν είχα σκεφτεί καν να κάνω μεγάλου μήκους ταινία. Κάποιοι φίλοι μου που ταξίδεψαν στην Καλιφόρνια, γιατί τους υποσχέθηκαν πολλά πράγματα, γύρισαν απογοητευμένοι γιατί οι παραγωγοί είχαν αλλάξει τα project τους. Αλλά με το Studio Ghibli, είναι διαφορετικά. Μου είπαν ότι θα δούλευαν με τη Γαλλική νομοθεσία που σέβεται τις ανεξάρτητες ταινίες. Μου έδωσαν αρκετούς μήνες να γράψω το σενάριο. Είχα την ιδέα ενός άντρα σε ένα έρημο νησί, αλλά δεν ήθελα να πω την ιστορία επιβίωσης του- έχει ειπωθεί πολλάκις. Χρειαζόμουν κάτι περισσότερο. Πέρασα αρκετό καιρό σε ένα μικρό νησί στις Σεϋχέλλες- ένα όνομα που θυμίζει διακοπές πολυτελείας. Έκανα μια απλούστερη επιλογή, επέλεξα να μείνω με ντόπιους για δέκα μέρες. Πήγαινα βόλτες μόνος μου κι έβγαζα αμέτρητες φωτογραφίες. Ήθελα να αποφύγω την ιδέα των διακοπών όπως παρουσιάζεται στις διαφημίσεις. Ο ναυαγός μου δε θα αγαπούσε το μέρος που βρέθηκε, θέλει να φύγει με κάθε κόστος, κι ο τόπος αυτός δεν είναι ιδιαίτερα φιλόξενος.
 Τότε έκανα το κλασσικό λάθος: το σενάριο μου είχε πάρα πολλές λεπτομέρειες. Η ταινία θα ήταν πολύ μεγάλη σε διάρκεια. Η βάση της ιστορίας όμως ήταν δυνατή. Το επόμενο βήμα ήταν το animatic, μια απλοποιημένη εκδοχή της ταινίας με στατικές εικόνες. Ανακάλυψα ότι μερικές φορές ήταν δύσκολο να μεταφραστεί η ιστορία σε κινηματογραφική γλώσσα. Ο παραγωγός μου, μου σύστησε τότε την Πασκάλ Φεράν. Συναντηθήκαμε πολλές φορές τους επόμενους μήνες και συζητήσαμε την ταινία στο σύνολο της. Με βοήθησε να εντοπίσω τα προβλήματα και να κάνω την αφήγηση πιο απλή και δυνατή. Αγαπάει επίσης πολύ το γεγονός ότι στις ταινίες animation, το μοντάζ είναι ξεκάθαρο πριν καν γίνουν οι λήψεις, και ήταν σημαντική η συμβολή της και σε αυτό το κομμάτι.

- Για μια ακόμη φορά, ένα από τα θέματα είναι η λαχτάρα, οι εσωτερικές προσδοκίες του ήρωα μας καθώς κοιτάζει στη θάλασσα...
 Ναι, πρόκειται για απλές κι αγνές στιγμές, οικείες σε όλους μας. Δεν υπάρχει παρελθόν ή μέλλον, ο χρόνος μένει ακίνητος.

- Ο χρόνος είναι και κυκλικός. Οι γενιές διαδέχονται η μία την άλλη. Το παιδί κάνει τις ίδιες χειρονομίες με τον πατέρα του, σκλαρφαλώνει τους ίδιους βράχους, και υπόκειται στους ίδιους κινδύνους.
 Σωστά. Η ταινία αφηγείται την ιστορία με γραμμικό και κυκλικό τρόπο ταυτόχρονα. Χρησιμοποιεί το χρόνο για να τονίσει την έλλειψη του, όπως η μουσική μπορεί να ενδυναμώσει τη σιωπή. Η ταινία μιλά επίσης για την πραγματικότητα του θανάτου. Ο άνθρωπος έχει μια τάση να εναντιώνεται στο θάνατο, να τον φοβάται και να τον πολεμά, το οποίο είναι απόλυτα υγιές και φυσικό. Ωστόσο, μπορούμε να έχουμε ταυτόχρονα μια ενστικτώδη κατανόηση ότι είμαστε όλοι ζωή και δε χρειάζεται να εναντιωνόμαστε στο θάνατο. Ελπίζω ότι η ταινία το μεταφέρει αυτό.

- Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι η πρώτη εμφάνιση της χελώνας και το μυστήριο που την περιβάλλει.
 Η ιδέα της ιστορίας με τη χελώνα υπήρχε από νωρίς στο μυαλό μου. Έπρεπε να είναι ένα μεγαλοπρεπές κι αξιοσέβαστο θαλάσσιο ον. Η θαλάσσια χελώνα είναι ειρηνική και μοναχική, εξαφανίζεται στα βάθη της θάλασσας για πολύ καιρό κι αφήνει μια αίσθηση αθανασίας.
 Το βαθύ κόκκινο χρώμα ταιριάζει και το κάνει να ξεχωρίζει οπτικά. Σκεφτήκαμε πάρα πολύ πόσο μυστήριο θα θέλαμε να αφήσουμε στην ιστορία. Στις ταινίες του Studio Ghibli για παράδειγμα, η παρουσία του μυστηρίου έχει δουλευτεί με ιδιαίτερη δεξιοτεχνία. Φυσικά, είναι υπέροχο να υπάρχει το μυστήριο, αλλά όχι στο σημείο που αποσυνδέει το κοινό από την ιστορία. Πρέπει να γίνουν λεπτοί χειρισμοί.

- Ας μιλήσουμε για τα τεχνικά: τον τρόπο που δουλέψατε στην Prima Linea Productions.
 Η Prima Linea είναι το στούντιο, όπου κάναμε την ταινία. Όταν κάναμε τα πρώτα animation test, ένα άλλο συνεργείο τελείωνε την ταινία Wolfy, the Incredible Secret, χρησιμοποιώντας το Cintiq, ένα ψηφιακό στυλό που σου επιτρέπει να γράφεις επάνω σε οθόνη και να έχεις απευθείας τα αποτελέσματα του animation χωρίς να χρειάζεται να σαρώνονται τα σχέδια ξεχωριστά. Είναι πιο οικονομικό, σου δίνει μεγάλη δημιουργική ελευθερία και καλύτερο έλεγχο για αλλαγές.
 Διαλέξαμε μια άλλη μέθοδο για τα background- οι ζωγραφιές είναι από κάρβουνο σε χαρτί, και τα σβησίματα έχουν γίνει στο χέρι. Μόνο η σχεδία και οι χελώνες επεξεργάστηκαν ψηφιακά.

- Μπορείτε να μας μιλήσετε για τον Ισάο Τακαχάτα;
 Ήταν τρεις οι παραγωγοί από την αρχή του project: οι Ισάο Τακαχάτα και Τόσιο Σουζούκι, οι δύο παραγωγοί του Studio Ghibli, και ο Βίνσεντ Μαραβάλ της Wild Bunch. Συναντηθήκαμε κάποιες φορές, οι συζητήσεις μου ήταν κυρίως με τον Τακαχάτα. Κάποιες φορές συζητούσαμε για λεπτομέρειες όπως τα ρούχα του ήρωα, αλλά κυρίως για την ιστορία, τους συμβολισμούς και τα φιλοσοφικά θέματα: τι θέλει να εκφράσει η ταινία. Υπήρχαν στιγμές που οι πολιτισμικές μας διαφορές ήταν έντονες, αλλά συνολικά ήμασταν στο ιδιο μήκος κύματος και οι συζητήσεις μας ήταν ευαίσθητες και παθιασμένες. Συμμετείχε ενεργά και είναι ιδιαίτερα επιδέξιος στη δουλειά του.

- Πόσο καιρό διήρκησε η παραγωγή;
 Ξεκίνησα να γράφω το σενάριο το 2007. Μου πήρε πολύ καιρό καθώς ένιωθα ότι η αρχική ιστορία δεν ήταν πολύ δεμένη. Για πολλά χρόνια δούλευα στην Κόκκινη Χελώνα, πότε μόνος, πότε με συναδέλφους, αλλά ήταν πολύ χρονοβόρο. Είμαι ευγνώμων στους παραγωγούς που με καθησύχαζαν και που δε τους έκανε καμία έκπληξη ο χρόνος που χρειαζόμουν. Σημείωναν πάντα ότι η πιο δύσκολη φάση ήταν μετά, ότι είναι πιο σοφό να ξεκινήσεις με μία συμπαγή ιστορία.
 Η παραγωγή ξεκίνησε το 2013 στα στούντιο της Prima Linea, υπό την επίβλεψη των Ghibli, Why Not και Prima Linea όσον αφορά το animation, με επικεφαλή animator το Ζαν-Κριστόφ Λι, σκηνοθέτη του Zarafa και θεμέλιο λίθο της ταινίας.

(Συνέντευξη στο Bernard Génin, Positif N°665 (Ιούλιος/Αύγουστος 2016), ελληνική μετάφραση σημειώσεις για την παραγωγή)