του Emir Kusturica

Ας κρατήσουμε καλύτερα τον τίτλο της ταινίας ως έχει στα αγγλικά. Γιατί στην ελληνική του απόδοση τα κάναμε μαντάρα. Ο ένας τον γράφει Μαύρος γάτος, άσπρη γάτα, ο άλλος Μαύρη γάτα, άσπρος γάτος, ο παράλλος Μαύρη γάτα, άσπρη γάτα κι εμείς τον γράψαμε στο προηγούμενο τεύχος Μαύρος γάτος, άσπρος γάτος.
Ποια απόδοση είναι η σωστή; Σύμφωνα βέβαια με την οπτική εκδοχή, όπως προκύπτει από το πλάνο της συνουσίας των γάτων, είναι ο άσπρος γάτος -που βατεύει- τη μαύρη γάτα. Αλλά και πάλι, πώς μπορεί να είναι σίγουρος κανείς με τη σεξουαλική ζωή των γατών;
Από την άλλη, ο ίδιος ο Κουστουρίτσα έχει δηλώσει ότι δε σημαίνει τίποτα ο τίτλος της ταινίας του, του αρέσει απλώς η συνήχηση που φτιάχνει η επανάληψη μιας φράσης (όπως λέμε "άσπρα μούρα, μαύρα μούρα" ελληνιστί) και τον έβαλε.
Όπως κι ένα ζευγάρι γάτων, σε μαύρο-άσπρο, να κυκλοφορούν μες' στην ταινία. Υπάρχει εξάλλου και μια μαύρη και μια άσπρη μερσεντές. Όπως υπάρχουν μελαμψοί και ανοιχτόχρωμοι τσιγγάνοι. Όπως υπάρχει μια συνεχής εναλλαγή balck humour και white humour στην αφήγηση.
Κι άλλα πολλά-και το καθένα στο extremum της εκφραστικότητας του. Δράση, ποίηση, μπουρλέσκο, φαντασμαγορία. Κάθε σκηνή παρουσιάζει κι ένα εύρημα. Τελετουργικά, μαγικά κόλπα, φάρσες, ερωτικά πάθη, ναρκωτικά, φόνοι, ξεκαρφώματα με τους μύες των γλουτών, gadgets, ένα γουρούνι που καταβροχθίζει ένα εγκαταλελειμμένο αυτοκίνητο, techno ρυθμοί αναμεμειγμένοι με τσιγγάνικη μουσική, πυροβολισμοί, χοροί, καταδιώξεις, μονομαχίες σε στυλ γουέστερν-σπαγγέτι, νεκραναστάσεις, σουρεαλιστικές ανατροπές, το τσιγγάνικο κιτς σε όλο του το μεγαλείο, ό,τι θες.
Μια ταινία γιορτινή, μια ταινία γεμάτη, όπου η ομορφιά με την ασχήμια συνυπάρχει. Συμπέρασμα: μην προσπαθείς να βρεις μια συμβατική, λογική τάξη πραγμάτων, σ' αυτόν τον πολύχρωμο και πολύηχο κόσμο των "γάτων". Η διάκριση μαύρου και άσπρου είναι ένα σχήμα λόγου απλώς.

Σωτήρης Ζήκος