(Οι δικοί μου άνθρωποι)
του Kantemir Balagov 
Αυτή η μικρή ταινία από τη Ρωσία είναι ένα δράμα για την οικογένεια και τη φυλή, για τις εθνοτικές ταυτότητες σε ξένους (...και όχι τόσο ξένους) τόπους, για τις αποσταθεροποιήσεις και τις διαλύσεις.
Μια κοινότητα Εβραίων, στο Nalchik, στην Κιρκασία, μια απώτατη επαρχία της Ρώσικης αυτοκρατορίας, στο βόρειο Καύκασο με μουσουλμανικό πληθυσμό. Ο χρόνος, τέλη της δεκαετίας του 90, η πρώτη ταραχώδης δεκαετία πολιτικής και κοινωνικής αστάθειας μετά τη παταγώδη κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Κεντρικά πρόσωπα μια οικογένεια της εβραϊκής κοινότητας. Ο πατέρας, μηχανικός αυτοκινήτου, η μητέρα, η κόρη που βοηθά τον πατέρα στο συνεργείο, ο γιος. Μια τελετή εκκινεί την αφήγηση: ο αρραβώνας του γιου με μια άλλη κοπέλα της κοινότητας. Ωστόσο, αυτή η χαρούμενη ατμόσφαιρα γρήγορα αλλάζει και οι τόνοι σκοτεινιάζουν, όταν οι δύο άρτι αρραβωνιασθέντες απαγάγονται από μια συμμορία που ζητά λύτρα. Οι δύο οικογένειες δεν είναι πλούσιες και η συγκέντρωση των χρημάτων αποδεικνύεται ένας αληθινός άθλος...
Ο διεθνής τίτλος της ταινίας -Closeness- είναι ενδεικτικός της αισθητικής στρατηγικής τους πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη. Αποτίοντας ένα φόρο τιμής στον Alexander Sokurov, τον χρηματοδότη της ταινίας - και πιο συγκεκριμένα στο πρώιμο έργο του-, ο σκηνοθέτης εγκλείει ένα μεγάλο μέρος της δράσης μέσα στους εσωτερικούς χώρους αγροτικών σπιτιών. Ενισχύοντας αυτή τη συχνά περιοριστική κλειστοφοβική αίσθηση, εφαρμόζει μια αισθητική απόλυτης εγγύτητας: όχι μόνο η κάμερα, που κινηματογραφεί στο μάλλον ασυνήθιστο φορμά των 4:3, βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από τα κεντρικά πρόσωπα, αλλά και τα σώματα (συγγενικά και όχι μόνο) αγγίζουν το ένα το άλλο (με ό,τι και αν σημαίνει αυτό). Ό,τι παρακολουθούμε λοιπόν, με όρους απόλυτου ρεαλισμού αλλά και απόλυτης εγγύτητας, είναι μια οικογένεια και μια κοινότητα σε κατάσταση κρίσης. Είναι αυτή η κρίση που αποσταθεροποιεί και κλονίζει τους οικογενειακούς δεσμούς.
Η φωνή του μουεζίνη επανέρχεται διαρκώς στο βάθος του πλάνου για να υπογραμμίσει όχι μόνο την ετερότητα αυτής της μικρής εβραϊκής κοινότητας, αλλά και το ευάλωτό της. Είναι η διάχυτη βία -της οποίας άμεσοι αποδέκτες είναι η κοινότητα-, η οποία λειτουργεί ως μια διαρκή απειλή. Βρισκόμαστε άλλωστε στο Βόρειο Καύκασο, περιοχή που ταλανίζεται από εθνοτικές συγκρούσεις. Πλην μιας εξαίρεσης (μιας βιντεοκασέτας ταινίας snuff), αυτή η απειλή κρατείται πάντα στο πίσω μέρος της δραματικής πλοκής: κάτι που πάντα υπάρχει, το οποίο δηλητηριάζει την ατμόσφαιρα και υπονομεύει τα πρόσωπα και τις επιλογές τους.
Το πρόσωπο που ακολουθεί εκ του σύνεγγυς η αφήγηση, το δράμα της οποίας δηλαδή αφηγείται, είναι η κόρη της οικογένειας, η Ilana (στο ρόλο η εξαιρετική πρωτοεμφανιζόμενη Darya Zhovner). Είναι αυτή που βρίσκεται απέναντι στην οικογένεια και τη φυλή. Είναι αυτή που διαβαίνει τα όρια, που υπερβαίνει τα εμπόδια (εθνοτικά ή άλλα): είναι το ελεύθερο και ατίθασο πνεύμα της που αποτελεί την ανορθογραφία μέσα στην κλειστή κοινότητα και την οικογένεια. Και είναι αυτή της η στάση που την κάνει ένα δραματικό πρόσωπο: βρίσκεται διχασμένη σε ό,τι η κοινότητα και η οικογένεια επιβάλλει και ό,τι η καρδιά της προστάζει. Τα διλήμματά της τροφοδοτούν τη δραματική πλοκή και την κορυφώνουν...
Δημήτρης Μπάμπας
