της Valeska Grisebach
(σχόλιο της Μαρίας Γαβαλά)

Valeska Grisebach, μια αξιολογότατη Ευρωπαία κινηματογραφίστρια (με την έννοια πως νοιάζεται, σοβαρά, για τη γηραιά μας ήπειρο) και η ταινία της "Western". Μια περιπέτεια στην Eastern Europe (Ανατολική Ευρώπη), ένα στοχαστικό-σκεπτικιστικό, διαυγές και μελαγχολικό βλέμμα πάνω στα σύμβολα και στα σύνορα, στην υπεροχή (πολιτική, οικονομική), στον εθνικισμό, στον ρατσιστικό λόγο, στις ανθρώπινες σχέσεις, στην αντρική μοναξιά και φιλία, στην αρσενική ετοιμότητα/εκφραστικότητα, στην αντιπαλότητα και στη συμφιλίωση, και τόσα άλλα ακόμη...
Από μια νηφάλια και καθόλου μισαλλόδοξη, ή τάχα μου φεμινιστική γυναικεία οπτική γωνία, με πολύ καλά οργανωμένο σενάριο, με απλή αλλά στιβαρή κινηματογράφηση και με ερμηνευτές (Meinhard Neumann, Reinhardt Wetrek, Syuleyman Alilov Letifov) που δεν τους προσπερνάς και δεν τους ξεχνάς εύκολα. Ο Meinhard, ένας φτωχός, μόνος κι απόμακρος αντι-καουμπόι, ένας σπασμένος, κουρασμένος και ηττημένος "λεγεωνάριος", που μπορεί ακόμα να ιππεύει, να βγάζει σουγιά ή να λυτρώνει τα πληγωμένα άλογα, με μια σφαίρα κατευθείαν στην καρδιά, χωρίς ο ίδιος να βρίσκει την πολυπόθητη ανακούφιση και γαλήνη, που τόσο έχει ανάγκη...
Μια σκηνοθέτις και η πολύ όμορφη κινηματογραφική χειρονομία της προς τους άνδρες, καθόλου ρομαντική, τόσο όμως ειλικρινής και θαρραλέα. Με θαυμασμό και κατανόηση απέναντι στο έτερο φύλο. Με καλοσυνάτη κριτική και ενίοτε ειρωνική ή και τιμωρητική διάθεση.

Βεβαίως, ο Ρολάν Μπαρτ ["Η επικράτεια των σημείων"] τα πάρα κάτω τα λέει για την επικοινωνία ανάμεσα σε Ιάπωνες και δυτικούς επισκέπτες, αλλά βρήκα πως ταιριάζουν και για το "Western" της Valeska Grisebach, όπου η γλωσσική επικοινωνία γίνεται ανάμεσα σε Γερμανούς και σε Βούλγαρους: "Η επικράτεια των σημαινόντων να είναι τόσο απέραντη, να ξεπερνάει σε τέτοιο σημείο την ομιλία, που η ανταλλαγή των σημείων να διατηρεί μιαν ευφορία, μιαν κινητικότητα, μια λεπτότητα που γοητεύουν, παρά τη θαμπάδα της γλώσσας, καμιά φορά μάλιστα χάρη σ' αυτή τη θαμπάδα. Ο λόγος είναι ότι εκεί πέρα το κορμί υπάρχει, ξεδιπλώνεται, δρα, δίνεται, χωρίς υστερία, χωρίς ναρκισσισμό, αλλά ακολουθώντας ένα άδολο ερωτικό-αν και λεπτά διακριτικό-σχέδιο." (1)
Και μόνο για τον τρόπο επικοινωνίας, για την επινόηση μιας ξεχωριστής γλώσσας, για την ετοιμότητα και την κινητικότητα των σωμάτων, για την πέρα από λέξεις πρωτοβουλία για συμφιλίωση και συντροφικότητα, πράγματα δηλαδή που είναι και πέρα από σύνορα ή εθνικά σύμβολα, αλλά με μοναδικό σημείο εκκίνησης τη δυνατή ανάγκη επικοινωνίας των ανθρώπων και την περιφρόνηση κάθε σκέψης ή απαίτησης για εθνική υπεροχή, αξίζει τον κόπο να δούμε και να ξαναδούμε αυτήν την πολύ όμορφη ταινία.

Μαρία Γαβαλά

(1) Ρολάν Μπαρτ: "η επικράτεια των σημείων", εκδ. Ράππα