του Mathieu Amalric

Φόρος τιμής σε μια ιέρεια του γαλλικού chanson, την Barbara (1930–1997) που μεσουράνησε τη δεκαετία του 60 και 70, η ταινία του γάλλου ηθοποιού και σκηνοθέτη είναι παράλληλα και μια διερεύνηση της φόρμας της βιογραφικής ταινίας και των περιπετειών που τη συνοδεύουν.
Μια γυναικεία φωνή αφηγείται τα σχετικά ενός τραγουδιού. Μια λεπτή και ψηλή γυναίκα περπατά σε μια γέφυρα του Σηκουάνα ένα πρωινό: η μαγεία μιας στιγμής. Στο διαμέρισμα, μια αμερικανίδα ηθοποιός, μόνη μπροστά σε μια ανοιχτή τηλεόραση, αργά το βράδυ, η γυναίκα παίζει πιάνο. Τα γυρίσματα μιας ταινίας με κεντρικό πρόσωπο μια τραγουδίστρια. Σκηνές και στιγμιότυπα μιας καριέρας και οι αναπαραστάσεις τους…
Φίλη και συνεργάτις εμβληματικών μορφών του γαλλικού chanson όπως των Jacques Brel , Georges Brassens, η Barbara είναι το κεντρικό πρόσωπο σ’ αυτήν την ταινία. Είτε ως πραγματικό πρόσωπο, είτε ως πρόσωπο μιας μυθοπλασίας βιογραφικού χαρακτήρα –σκηνές της οποίας παρακολουθούμε-, είτε τέλος ως ρόλος του οποίου οι διαστάσεις και οι κρυφές πλευρές αποτελούν αντικείμενο της σκηνοθετικής διαπραγμάτευσης. Ένα τρίγωνο του οποίου οι κορυφές είναι τα προηγούμενα είναι το κυρίαρχο σχήμα της ταινίας.
Στο κέντρο του τριγώνου βρίσκεται η Barbara. Την υποδύεται εξαιρετικά η ηθοποιός και τραγουδίστρια Jeanne Balibar. (Άξιο επισήμανσης είναι το ντοκιμαντέρ Ne Change Rien του 2009 από τον Pedro Costa ήταν αφιερωμένο στην μουσική ερμηνευτική της πλευρά).  Ο σκηνοθέτης της ταινίας Mathieu Amalric υποδύεται και τον σκηνοθέτη της βιογραφικής ταινίας, τα γυρίσματα της οποίας βρίσκονται στο κέντρο της αφήγησης και γι’ αυτό αναμφίβολα η αυτοαναφορικότητα είναι μια από τις πλευρές της τελικής εικόνας της ταινίας Και ακριβώς αυτή η αυτοναναφορικότητα είναι αποτέλεσμα της σκηνοθετικής στρατηγικής για την υπέρβαση όλων των γνωστών αφηγηματικών και δραματουργικών στερεοτύπων και κλισέ που συνοδεύουν κάθε βιογραφική ταινία.
Ωστόσο, σ’ αυτήν την αυτοαναφορικότητα –μια ταινία για τα γυρίσματα της ταινίας που εμείς οι θεατές παρακολουθούμε- δεν συναντούμε ίχνος ναρκισσισμού. Την παγίδα αυτή ο σκηνοθέτης την υπερβαίνει, καταρχάς, εξαιτίας της τραγουδιστικής και υποκριτικής ερμηνείας της Jeanne Balibar, που αποτελεί ένα φόρο τιμής με όρους υποκριτικής στα ερμηνευτικά (… και όχι μόνο) πάθη της Barbara. Ο δεύτερο λόγος είναι εξαιτίας μιας αίσθηση ασάφειας, σύγχυσης και απροσδιοριστίας που συνοδεύει κάποια επεισόδια της αφήγησης: ο θεατής συχνά έχει την εντύπωση ενός παλίμψηστου, όπου διαδοχικά στρώματα –το ντοκιμαντέρ, τα επεισόδια της βιογραφικής ταινίας και τα γυρίσματα -συγχωνεύονται και συγχέονται μεταξύ τους. Μέσα από όλα αυτά αχνοφαίνεται η ψηλόλιγνη φιγούρα της Barbara…

Δημήτρης Μπάμπας