του Paolo Sorrentino

Βατικανό. Μια ιδιόρρυθμη πόλη-κράτος βασισμένη στην υπερβολή. Με μνημειώδη ανάκτορα, μεγαλοπρεπείς αίθουσες, εντυπωσιακούς κήπους. Ένας κόσμος οχυρωμένος και φαινομενικά ισχυρός με την πολιτική του σκηνή, τις παρασκηνιακές του ζυμώσεις, το πιστό του προσωπικό : νεαρές λευκοντυμένες μοναχές, μεσήλικες ιερείς, γερασμένους αλλά φιλόδοξους επισκόπους και καρδιναλίους. Ή μήπως απλά μια χούφτα κτήρια και ιστορικά έργα τέχνης, μια θεατρική σκηνή γεμάτη χαμένες ψυχές που ποτέ δεν έζησαν πραγματικά; Η σειρά δέκα επεισοδίων «The Young Pope»του Paolo Sorrentino συνδυάζει και τα δύο. Και είναι δύσκολο για το θεατή να αντισταθεί στη γοητεία της για πολλούς και διαφορετικούς λόγους.
Και πρώτα απ’ όλα για το θέμα της και τον πρωταγωνιστή της (που τον ερμηνεύει έξοχα ο Jude Law).Μια σειρά μυστικών και ραδιούργων διαβουλεύσεων έχει ως αποτέλεσμα την ανάρρηση στον παπικό θρόνο του νεαρότερου στο αξίωμα ποντίφικα, του μεγαλωμένου στο Μπρούκλιν Lenny Belardo ή αλλιώς Πίου XIII. Μόνο που τα μέλη του κονκλαβίου απογοητεύονται οικτρά, όταν οι προσδοκίες τους διαψεύδονται. Ο Νέος Πάπας είναι εντελώς διαφορετικός από αυτό που φαντάζονταν. Ακραία συντηρητικός, απόλυτος και δογματικός, αυταρχικός αλλά και συναισθηματικά ευάλωτος, νάρκισσος και εγωμανής, ένας παλιάς κοπής τύραννος. Παράλληλα αποδεικνύεται και απρόβλεπτα εκκεντρικός. Ο Άγιος Πατέρας, που μεγάλωσε σε ορφανοτροφείο και κατατρύχεται από τους προσωπικούς του δαίμονες-το παιδικό τραύμα της γονικής εγκατάλειψης-,καπνίζει προκλητικά ενώπιον των καλεσμένων του, ακόμα και την ώρα της προσευχής, γυμνάζεται μανιωδώς και έχει ιδιόρρυθμες διατροφικές και στιλιστικές συνήθειες. Επιπλέον προσεύχεται στα πιο απίθανα μέρη με έναν τρόπο επίμονο, σχεδόν απαιτητικό. Κι ενώ κατά διαστήματα τίθεται υπό αμφισβήτηση η πίστη του, φήμες τον θέλουν άγιο και θαυματουργό. Όλα αυτά με μια άνεση αδιαπραγμάτευτη, αφού συνοδεύονται από την εξεζητημένη κομψότητα και το ευφυές, σαρκαστικό πνεύμα μιας προσωπικότητας ακαταμάχητα γοητευτικής. Έχοντας ωστόσο ως πρότυπα τον Bansky, τον Salingerκαι τους Daft Punk ο προκαθήμενος της καθολικής εκκλησίας που διατείνεται ότι ενδεχομένως είναι πιο όμορφος κι απ’ το Χριστό επιλέγει να γίνει ένας Πάπας δίχως δημόσιο πρόσωπο, πιστός στην αρχή που θέλει το αφανέρωτο και μυστηριώδες πιο ελκυστικό από το φανερό. Και παρόλο που η στάση του αυτή μετριάζεται μετά τα πρώτα επεισόδια και μεταλλάσσεται προς το τέλος, με τη μετάβαση από την πληγωμένη παιδικότητα στην ενηλικίωση, ο Νέος Πάπας παραμένει ασταθής και ευμετάβλητος, εμμένοντας σε μια εκκλησία κλειστή και περιθωριακή, απρόσιτη στο ευρύ κοινό.

Αν και η σειρά βασίζεται στον πρωταγωνιστή της, οι δευτερεύοντες χαρακτήρες, με προεξάρχοντα αυτόν του υπουργού εξωτερικών, είναι εξίσου συναρπαστικοί. Ο καρδινάλιος Voiello(εξαιρετική η ερμηνεία του Silvio Orlando,) που συνιστά το αντίπαλο δέος και τη ρεαλιστική σύνδεση του Πάπα με την πραγματικότητα, λειτουργεί συχνά ως κωμική φιγούρα, με την τεράστια κρεατοελιά στο μάγουλο και μια ανεξάντλητη πηγή ευφυούς και αβίαστου χιούμορ. Σε συνδυασμό με το σουρεαλιστικό περιβάλλον μέσα στο οποίο κινείται ο κεντρικός ήρωας οι κινήσεις και τα σχόλια του αρχικαρδινάλιου προσδίδουν στα περισσότερα επεισόδια έναν ελαφρύ, ιλαροτραγικό τόνο. Με μικρότερη δυναμική αλλά με σημαντική θέση στην αφηγηματική εξέλιξη ακολουθούν η αδελφή Μαίρη (την υποδύεται ευέλικτα η Diane Keaton), στο ρόλο της συμβούλου-μητέρας, ο καρδινάλιος Dusollier (Scott Shefferd) παιδικός φίλος και συνοικότροφος του Lenny που έχει επιλέξει έναν διαφορετικό δρόμο, (τα δύο αυτά πρόσωπα είναι και η μόνιμη σύνδεση του ήρωα με το παρελθόν), η αιθέρια Esther (LudivineSagnier) σε έναν καθαρά μεταφυσικό ρόλο, η δυναμική Sofia (Secilede France) πoυ συναγωνίζεται σε ευφυΐα και γοητεία το νεαρό Πάπα, ο εσωστρεφής και διακριτικός Gutierrez(Javier Camara), φανερή συμπάθεια και σταθερός του σύμμαχος ως το τέλος και ο καρδινάλιος Spencer (James Cromwell), η μοναδική ίσως τραγική φιγούρα της σειράς. Ένα πολύπτυχο χαρακτήρων που εμπλουτίζουν δραματουργικά το έργο.
Πέρα ωστόσο από την πλούσια αφήγηση και τους ήρωες ό,τι αναδεικνύει την κινηματογραφική αξία της σειράς είναι το τολμηρό –τόσο σημειολογικά όσο και αισθητικά- σκηνοθετικό βλέμμα του δημιουργού της. Λάτρης της υπερβολής αλλά και του λεπτολόγου σοφιστικέ χιούμορ, ο Sorrentino βρίσκει στον τόπο του Βατικανού το πλέον πρόσφορο έδαφος για να ξεδιπλώσει με τον πιο μαγικό τρόπο τις αρετές του. Παίζοντας εξαρχής με το αμφιλεγόμενο και τις αντιφατικότητες ο Νέος Πάπας περιέχει όλα τα θέματα που έχουν απασχολήσει τον Ιταλό δημιουργό και στο παρελθόν και ειδικότερα στις δύο τελευταίες του ταινίες, «La grande bellezza/ The Great Beauty» (2013) και «Youth» (2015). Το θέμα της εξουσίας και της απόρριψης, της κοσμικής επίδειξης και της μοναχικής σιωπής, της νιότης και της παρακμής, της φαυλότητας και της αλήθειας,της πίστης και της αμφιβολίας, της απώλειας και της αναζήτησης του πραγματικού εαυτού. Σε έναν κόσμο κατεξοχήν αρχιτεκτονικά δομημένο, αρχαϊκό και παγιωμένο, η πολυδιάστατη ειρωνική ματιά του Paolo Sorrentino ταράσσει τις συμβατικές νόρμες με τρόπο υπαινικτικό και χιουμοριστικά απελευθερωτικό. Κι όχι μόνο με την παρωδία και το γκροτέσκο ή με τους φανταχτερούς-στα όρια της καρικατούρας- του ήρωες αλλά και με μια μαεστρία στη δημιουργία στοχαστικών διαλόγων και αστυνομικής πλοκής που ξαφνιάζουν. Ένας διαλεκτικός και οπτικός χείμαρρος εικαστικά σκηνοθετημένος.

Το κινηματογραφικό σύμπαν του «Νέου Πάπα» είναι- ειδικά όσον αφορά στο μοντάζ- περισσότερο ευφάνταστο από ποτέ: οπτικοποίηση των σκέψεων, μετατοπίσεις στο χώρο και το χρόνο, στο ορατό και το αόρατο, στο όνειρο-όραμα και την πραγματικότητα μέσα από ομιχλώδη φλας μπακ και εντυπωσιακές κινήσεις της κάμερας. Εναλλαγή κοντινών-γενικών με προτίμηση στα πλονζέ και στα κοντρ πλονζέ, αθόρυβη μετακίνηση της κάμερας σε αριστουργηματικά ταμπλό βιβαν , γεωμετρική συμμετρία των κάδρων εκθαμβωτικά φωτογραφημένων. Μελετημένη χρήση του φωτός και της σκιάς για την απόδοση της λεπτομέρειας ή μιας τεταμένης ατμόσφαιρας που δημιουργεί σασπένς και μεταμορφώνει το χώρο του Βατικανού σε έναν τόπο σχεδόν τρομακτικό. Και κυρίως πληθωρική χρήση του χρώματος και της μουσικής. Μια ποικιλία από μουσικά κομμάτια και μείξεις εισβάλλουν κυριολεκτικά σε καίρια σημεία για να ενισχύσουν το γεμάτο αντιφάσεις ύφος της σειράς. Απ’ το κλασικό έως το μεταμοντέρνο.
Μωσαϊκό χαρακτήρων και διαθέσεων, υποβλητικών σκηνών που εντυπώνονται στη μνήμη με τον πιο έντονο τρόπο, μελαγχολική σπουδή πάνω στην ανθρώπινη συμπεριφορά και τα κάθε λογής πάθη –κυρίως αυτά της καθολικής εκκλησίας-, στοχαστικό αλλά και χιουμοριστικό σχόλιο για την παρουσία ή απουσία του Θεού. Τι από όλα αυτά είναι ο «Νέος Πάπας»; Ο Sorrentino κτίζει την ταινία πάνω σε μια σειρά από ερωτήματα που τα διαχειρίζεται με αιρετική ευελιξία. Παίρνοντας μια ιστορία στην ουσία ανθρώπινης μοναξιάς, ορφάνιας και μεγαλομανούς εκδίκησης, της προσδίδει διαστάσεις υπερκόσμιες, σχεδόν μαγικές, για να την αφήσει στο τέλος μετέωρη πάνω από ένα συγκεντρωμένο πλήθος. Μαζί με μια ταινία άρτιας αισθητικής, που συγχωνεύει όλο σχεδόν το κινηματογραφικό του έργο.

της Καλλιόπης Πουτούρογλου [Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.]