του Milko Lazarov

Μια ηλικιωμένη που ερμηνεύει ένα παραδοσιακό τραγούδι της Σιβηρίας, πιο συγκεκριμένα της Γιακουτίας, στις απώτατες άκρες της Ρωσίας. Ένα έλκηθρο και ο οδηγός του. Ένα ζευγάρι ηλικιωμένων -ο Nanook και η Sedna που ζει τη δύσκολη ζωή των Ινουί στις παγωμένες, αχανείς εκτάσεις του βόρειου πόλου: Το κυνήγι, το ψάρεμα, οι οικιακές εργασίες, ο δύσκολος αγώνας της επιβίωσης μέσα σ΄ ένα αφιλόξενο τόπο. Μια ζωή εκτός πολιτισμού, σε ρυθμούς που καθορίζονται από τη φύση. Ώσπου ξαφνικά ένα snowmobile κάνει την εμφάνισή του. Αεροπλάνα διασχίζουν τους ουρανούς...
Ακολουθώντας τους κανόνες του ντοκιμαντέρ παρατήρησης, σε φορμά cinemascope -τόσο ταιριαστό με τους αχανείς ορίζοντες του βόρειου πόλου- ο σκηνοθέτης στη δεύτερη του ταινία παρακολουθεί, άλλοτε εκ του μακρόθεν και άλλοτε εκ του σύνεγγυς, το ζευγάρι των ηλικιωμένων καθώς ζουν τη δύσκολη ζωή τους. Ωστόσο, εδώ δεν έχουμε ένα εθνογραφικό ντοκιμαντέρ αλλά μια ταινία μυθοπλασίας. Και το όνομα το Nanook δεν είναι παρά μια κινηματογραφοφιλική αναφορά στην κλασική ταινία Nanook of the North (1922) του Robert J. Flaherty. Ο σκηνοθέτης στήνει μια σειρά παγίδες στον θεατή τόσο όσον αφορά τη φόρμα (ντοκιμαντέρ- μυθοπλασία), όσο και το χρόνο που η ταινία διαδραματίζεται. Ζούμε στο σήμερα και η ζωή των κεντρικών προσώπων που υποδύονται οι ηθοποιοί -Mikhail Aprosimov και Feodosia Ivanova- είναι μέσα στο απόμακρο του τόπου προστατευμένη. Όχι απόλυτα και όχι ολοκληρωτικά. Όπως η αχρονία παραβιάζεται από τα αεροπλάνα που διασχίζουν τον ουρανό, έτσι και η φόρμα του ντοκιμαντέρ διαλύεται καθώς εισάγονται στοιχεία ενός δράματος. Το πέρασμα του χρόνου (... και του σύγχρονου πολιτισμού) ρίχνει βαριά τη σκιά τους στους δύο ηλικιωμένους και η μελαγχολία του τέλους διαποτίζει τις εικόνες. Εντέλει κανένας δεν ξεφεύγει από το αναπόφευκτο. Η αναμέτρηση με τα “φαντάσματα” (οικογενειακά ή άλλα) είναι αναπόφευκτη...

Δημήτρης Μπάμπας