του Jaime Rosales
«Δυσφύλακτ’ άττης κακά»,
Ευριπίδου Φοίνισσες, στ. 924
Η Πέτρα μετά το θάνατο της μητέρας της αποφασίζει η ίδια να αναζητήσει την ταυτότητα του άγνωστου πατέρα της, διαλύοντας έτσι ένα μυστήριο που τη βασάνιζε από μικρή. Με την άφιξή της στην οικία-εργαστήριο ενός μεγάλου εικαστικού στην ισπανική ύπαιθρο, η Πέτρα, ζωγράφος που της αρέσει να πειραματίζεται αλλά και με εμφανείς στο έργο της αυτοαναφορικές τάσεις -ενδεικτικός είναι ο τρόπος που δημιουργεί-, πιστεύει ότι βρίσκεται στο σωστό τόπο για την αναζήτηση της αλήθειας, τόσο της καλλιτεχνικής όσο κυρίως της προσωπικής. Τα άτομα ωστόσο με τα οποία έρχεται σε μία πρώτη επαφή την προειδοποιούν ότι βρίσκεται στο λάθος μέρος. Άποψη που από τη μια θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως προοικονομία, αφού ο κόσμος του διάσημου γλύπτη Ναβάρο στον οποίο προσφεύγει η Πέτρα κάθε άλλο παρά στην αλήθεια στηρίζεται, ενώ από την άλλη καταρρίπτεται από τα ίδια τα γεγονότα.
Οικογενειακό δράμα με έντονα τα στοιχεία της υπερβολής αλλά και του σασπένς, αφηγηματικές ανατροπές και παιγνιώδεις ως προς την κινηματογραφική φόρμα τρόπους, η έκτη ταινία του Jaime Rosales κρύβει εξαρχής παγίδες τόσο για τους ήρωες όσο και για το θεατή. Έχοντας σταθερά στο κέντρο της την ομώνυμη ηρωίδα αναπτύσσει παράλληλα τάσεις φυγόκεντρες, αφού τα πρόσωπα στα οποία διαδοχικά εστιάζει διαρκώς εναλλάσσονται. Πρόσωπα που εμφανίζονται με θεατρική οικονομία, ανά δύο, αποκαλύπτονται σταδιακά και στήνουν ένα περίπλοκο γαϊτανάκι σχέσεων γύρω από την κεντρική ηρωίδα, δημιουργώντας έναν τόπο σκοτεινό παρά την εξωτερική φωτεινότητά του. Έναν κόσμο μυστικοπαθή γεμάτο ψέματα, κυνισμό, διαστροφή και ψυχολογικούς εκβιασμούς, στον οποίο η ατομική βούληση παρά τις αντιστάσεις της υποκύπτει με αδήριτη νομοτέλεια στο αναπόφευκτο. Στον πυρήνα του κατοικοεδρεύει ένας στυγνός πατριάρχης, ο αλαζόνας καλλιτέχνης Ναβάρο, αδίστακτος και ανελέητος, ο κατεξοχήν υβριστής. Στον οίκο του ξεκινάει ένας κύκλος βίας και αίματος, παρόμοιος με αυτόν των αρχαίων τραγωδιών.
Η ταινία, χωρισμένη σε εφτά αυτόνομα αλλά και αλληλένδετα κεφάλαια, με ενδεικτικό τίτλο το καθένα, υιοθετεί μια μη γραμμική αφήγηση σπάζοντας τη διαδοχή των γεγονότων. Ξεκινώντας την αφήγηση in medias res και ανακατεύοντας στην πορεία τα χαρτιά της ο Rosales παρά τη φαινομενική σύγχυση και την ελλειπτικότητα κατορθώνει να δημιουργήσει τις απαραίτητες συνθήκες μέσα στις οποίες οι σχέσεις αλληλεπίδρασης των ηρώων γίνονται φανερές. Ο θεατής καλείται απλά να αποκαταστήσει ο ίδιος τον καμβά της ιστορίας, η οποία στο δεύτερο μέρος ακολουθεί μια πιο συντεταγμένη και συμβατική γραμμή. Αυτός ο κατακερματισμός της φόρμας φαίνεται να καταργεί εν μέρει τη δραματική κορύφωση, αμβλύνοντας τη σκληρότητα του θέματος, αυτή την ενοχλητική σχεδόν επαναφορά του κακού μέσα στο οποίο παγιδεύονται συνεχώς ανυποψίαστοι οι ήρωες.
Εκείνο όμως που δαμάζει στην κυριολεξία την αγριότητα του μύθου είναι η ατμόσφαιρα που τον περιβάλλει κι αυτό χάρη στην πολύ ιδιαίτερη κίνηση της κάμερας. Σαν ένας κρυμμένος παρατηρητής, η κάμερα γλιστράει αργά και αθόρυβα στους εσωτερικούς χώρους, μια υπνωτιστική περιπλάνηση που συχνά πρωταγωνιστεί, αφού τα πρόσωπα και οι συνομιλίες τους βρίσκονται εκτός κάδρου. Αυτή η αιωρούμενη κίνηση της κάμερας, που προηγείται και δίνει υπόσταση στο αόρατο, είναι τελικά που δημιουργεί την ένταση και όχι τα ίδια τα γεγονότα , τα οποία παρουσιάζονται με καθυστέρηση και συναισθηματικά αποφορτισμένα.
Τελικά μέσα στο εύπορο αλλά αποπνικτικά νοσηρό οικογενειακό περιβάλλον ενός σύγχρονου καλλιτέχνη , ο Rosales, βρίσκει την ευκαιρία απλά να αγγίξει κάποια θέματα διαχρονικά και αιώνια. Την αναζήτηση ταυτότητας, τη σχέση της αλήθειας με την τέχνη, τις αυθαιρεσίες και φαυλότητες της εξουσίας, τις χειριστικές σχέσεις των ανθρώπων, τη λυτρωτική δύναμη της συγχώρεσης. Με μια ταινία που στερείται δραματουργικού επίκεντρου αλλά διαθέτει μια δύναμη υπόγεια και έναν αφηγηματικό μίτο που ξεκινάει από την Πέτρα και καταλήγει σε αυτήν. Η αύρα της είναι καθοριστική. Και η ψυχική της ευγένεια μοναδικό αντίβαρο σε έναν κόσμο που το κακό είναι απρόβλεπτο και αναπόφευκτο.
της Καλλιόπης Πουτούρογλου [Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.]
