του Sergei Loznitsa

Ντόνμπας είναι μια περιοχή στην Ανατολική Ουκρανία. Θέατρο σφοδρότατων συγκρούσεων μεταξύ αυτονομιστών ανταρτών ρωσικής καταγωγής και του στρατού της Ουκρανίας. Είναι η περιοχή όπου έχει εγκαθιδρυθεί η Λαϊκή Ομόσπονδη Δημοκρατία της Νεορωσίας. Αυτός είναι ο τόπος όπου διαδραματίζεται η ταινία του ουκρανικής καταγωγής Sergei Loznitsa.
Στο δωμάτιο του μακιγιάζ μια ομάδα κομπάρσων μακιγιάρεται. Μια έκρηξη και ένα τηλεοπτικό συνεργείο που καταφθάνει αμέσως. Η συνεδρίαση του τοπικού συμβουλίου διακόπτεται από μια εισβολή. Ο διοικητής ενός νοσοκομείου προσπαθεί να πείσει τις εργαζόμενες για τους πόρους και τις προμήθειες του νοσοκομείου. Ο ίδιος λίγο αργότερα προσπαθεί να περάσει ένα στρατιωτικό μπλόκο. Ένα λεωφορείο γεμάτο με επιβάτες που επιστρέφουν στα σπίτια τους συναντά συνεχώς στρατιωτικά μπλόκα. Ένας γερμανός δημοσιογράφος που κάνει ρεπορτάζ συναντά στρατιώτες στην πρώτη γραμμή. Ένα τηλεοπτικό ρεπορτάζ σ’ ένα καταφύγιο με πρόσφυγές του πολέμου. Μια εκκλησιαστική επιτροπή επισκέπτεται έναν τοπικό αξιωματούχο. Μια διμοιρία εθελοντών και τα ζητήματα πειθαρχίας. Η κατάσχεση ενός αυτοκινήτου για τις ανάγκες του «αγώνα». Ένας ουκρανός αιχμάλωτός πολέμου και η δημόσια διαπόμπευση του. Ένας γάμος. Η μαζική εκτέλεση αθώων πολιτών…
Ο σκηνοθέτης δημιουργεί ένα καλειδοσκόπιο, μια τεράστια τοιχογραφία – πανόραμα της ζωής στο Ντόνμπας, τόσο τις εμπόλεμες ζώνες όσο και στα μετόπισθεν. Μέσα από τα 13 αφηγηματικά αυτόνομα επεισόδια, που το μόνο κοινό τους είναι κάποια πρόσωπα, συνδετικοί κρίκοι, ο Sergei Loznitsa καταγράφει μια παρακμή, μια έκπτωση: την απουσία του νόμου, του δικαίου. Τρόμος, διάχυτη βία, η πατριωτική υστερία: αυτό είναι το πλαίσιο που αναπτύσσεται η μυθοπλασία. Η κινηματογραφική κάμερα με το ύφος ενός ντοκιμαντέρ –κάμερα στο χέρι, λήψεις μεγάλης χρονικής- διατρέχει τα πρόσωπα και τους χώρους. Βρισκόμαστε σε «εμπόλεμη» ζώνη και τα “fake news” –και πιο συγκεκριμένα η κατασκευή εικόνων για την ανάλωση τους από το αδηφάγο τηλεοπτικό κοινό συνιστά τον κανόνα. Αυτό εξάλλου είναι το εναρκτήριο μοτίβο της ταινίας και το κρυφό νήμα που τη διατρέχει. Ένας είναι ο «κακός» στις εικόνες και είναι σχεδόν αόρατος, μόνο νύξεις υπάρχουν: ό,τι παρακολουθούμε είναι αποτέλεσμα όχι μόνο μιας αυθόρμητης λαϊκής εξέγερσης αλλά καθοδηγούμενο από τη ρώσικη επέμβαση, μια σκηνοθεσία.

Δημήτρης Μπάμπας