(Η βασίλισσα της καρδιάς)
της May el-Toukhy
(η κριτική του Θόδωρου Σούμα)
Η τρίτη ταινία της αιγυπτιοδανέζας σκηνοθέτιδος Μέι ελ-Τούκι είναι ένα πολύ καλό, τολμηρό ερωτικό, ηθικολογικό (με λόγο περί ηθικής πρακτικής), κοινωνικό φιλμ, με θέμα το ταμπού της ερωτικής και σεξουαλικής σχέσης μιας ώριμης, παντρεμένης γυναίκας χωρίς περίσκεψη και ενός εφήβου, γιου του συζύγου της από τον πρώτο του γάμο. 'Ενας Έλληνας κριτικός χαρακτηρίζει εύστοχα αυτή την κατάσταση “ηθικό ναρκοπέδιο”... Πρόκειται για ένα ερωτικό δράμα (που εξελίσσεται σε τραγωδία), το οποίο θέτει ερωτήματα, διλήμματα, δείχνει συμπεριφορές, ήθη και έκνομες σεξουαλικές πρακτικές οι οποίες παραβιάζουν τους ηθικούς κανόνες της προηγμένης και πολιτισμένης, δυτικής κοινωνίας. Ένα από τα επιτεύγματα της ταινίας της ελ-Τούκι είναι πως δεν δίνει εύκολες ηθικές και νοηματικές λύσεις, πως μας αφήνει να σκεφτούμε το θέμα χωρίς βιαστικές τοποθετήσεις, μας προτείνει ένα έργο ανοιχτό σε ηθικές και ψυχολογικές ερμηνείες, σε ποικίλες αναγνώσεις, δίχως ταμπού, κλισέ, προκαταλήψεις και έτοιμες απαντήσεις.
Δεν πιστεύω πως ο χαρακτήρας της Αν, της μοιχαλίδας που είναι δικηγόρος γυναικών αντιμέτωπων με την αντρική βία, είναι καθαρά αρνητικός, σίγουρα τα θαλασσώνει όταν αρνείται μετά βδελυγμίας μπροστά στον γιο και τον πατέρα του, πως έκανε έρωτα με τον δεκαεφτάρη γιο, διαψεύδοντάς τον κι απογοητεύοντάς τον πλήρως, με ανυπολόγιστες ψυχικές φθορές και συνέπειες. Μα ουσιαστικά είναι τολμηρή, ευαίσθητη κοινωνικά και ατομικά, διεκδικεί στόχους στη ζωή της, επιδιώκει δικαιολογημένα να γεμίσει τα διάφορα, υπαρξιακά, ψυχικά, συναισθηματικά και ερωτικά "κενά" της, αν και το κάνει με λάθος τρόπο και στόχο, αποπλανώντας τον έφηβο γιο του συζύγου της. Η ελ-Τούκι λέει, με ειλικρίνεια και διαύγεια, για τον κεντρικό γυναικείο χαρακτήρα της: “Κατά κάποιον τρόπο αντιλαμβάνομαι αυτήν την ταινία ως μια εξερεύνηση ενός μοντέρνου είδους φεμινισμού. Γιατί ισότητα δε σημαίνει να δείχνουμε μόνο τα θετικά μιας γυναίκας αλλά και τις ιδιαίτερες, αφανείς εκφάνσεις της ψυχολογίας της, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται τα αρνητικά. Αυτό για μένα είναι πραγματικός φεμινισμός." Τελικώς η ηρωίδα αποδεικνύεται τουλάχιστον τίμια -έστω μετά το κακό, τον τραγικό χαμό του γιου- γιατί παραδέχεται τι έκανε, καταφέρνει τελικά να πάρει την ευθύνη. Αυτή τη φορά, στο τέλος, είναι ο σύζυγος/πατέρας που δεν θέλει να δεχτεί την αλήθεια και την ευθύνη της.
Μεγάλο μέρος της ιστορίας διαδραματίζεται σε έναν αστικό κοινωνικό κι επαγγελματικό περίγυρο, συνήθως σε μια βίλα στην εξοχή, κατοικία του εύπορου ζευγαριού· στα πλαίσια της -αρχικής- οικογενειακής ευτυχίας και ισορροπίας, και των πολιτισμένων, καλών τρόπων. Εκεί επωάζεται ένα μυστικό, ακραίο, “αμαρτωλό” και επικίνδυνο. Η μυθοπλασία προσεγγίζει, περικυκλώνει και περισφίγγει μια σύγχρονη, ερωτική, συναισθηματική, ηθική και κοινωνική κατάσταση σε αδιέξοδο, ένα σύγχρονο, παράταιρο, τρελό τρίγωνο στα πλαίσια της ανεκτικής και μοντέρνας σκανδιναβικής κοινωνίας.
Το δανέζικο φιλμ της Ελ-Τούκι "Βασίλισσα της καρδιάς" είναι μια πυκνή, γεμάτη ένταση και νόημα ταινία. Κλιμακούμενο και άψογο σκηνοθετικά, μυθοπλαστικά, δραματουργικά και αφηγηματικά το φιλμ εμπεριέχει πολλή ζωή και πνοή! Και πολλή λίμπιντο... Η γνωστή, έμπειρη και με υποκριτικό εύρος (γκάμα) και βάθος, Δανέζα ηθοποιός Ντίρχολμ είναι απλά καταπληκτική. Σίγουρα υπάρχει στη Δανία μια πολύ ανεπτυγμένη καλλιτεχνικά, δοκιμασμένη κινηματογραφία...