του Βαρδή Μαρινάκη
(το σημείωμα του σκηνοθέτη)

Ιστορικά Δεδομένα
Εναυσμα για την ιστορία αποτελεί η πρακτική του «ντεβσιρμέ», του παιδομαζώματος. Τον 17ο αιώνα, το παιδομάζωμα αποτελούσε το λεγόμενο «φόρο σε αίμα», την υποχρέωση των χριστιανικών οικογενειών να παραδίδουν τ’ αγόρια τους στους Οθωμανούς σουλτάνους, σαν είδος συστηματικής φορολόγησης. Τ’ αγόρια μεγάλωναν σε συνθήκες αιχμαλωσίας και προσχωρούσαν στη στρατιωτική ελίτ της οθωμανικής αυτοκρατορίας, τους «Γενίτσαρους». Οι οικογένειες των Χριστιανών απεχθάνονταν το γεγονός ότι τ’ αγόρια τους στρατολογούνταν βίαια κι εκπαιδεύονταν από τους κατακτητές Τούρκους, ώστε να γίνουν Μουσουλμάνοι τύραννοι της ίδιας τους της πατρίδας. Η παράδοση θέλει κάποιες οικογένειες να ντύνουν τ’ αγόρια με κοριτσίστικα ρούχα μέχρι την ηλικία των 15 προκειμένου ν’ αποφύγουν τον «ντεβσιρμέ».
Ο ένας ήρωάς μας (Ανθή) γλίτωσε το παιδομάζωμα κι ο άλλος (Τούρκος Πολεμιστής) όχι. Και οι δυο αντιμετώπισαν τις συνέπειες. Εγιναν δυο άνθρωποι με λανθασμένη ταυτότητα: η Ανθή – ένα αγόρι που μεγάλωσε σαν κορίτσι σ’ ένα μοναστήρι γυναικών και ο Τούρκος στρατιώτης – ένα αγόρι από ελληνικό χωριό που μεταμορφώθηκε σε τουρκική πολεμική μηχανή. Η ταινία περιγράφει τη στιγμή της συνάντησης των δύο αυτών ανθρώπων και την εξέλιξη της σχέσης τους.

Το Θέμα της Ταινίας
Το Μαύρο Λιβάδι είναι η ιστορία δυο ανθρώπων με λανθασμένη ταυτότητα που γνωρίζουν έναν αδιέξοδο έρωτα, αντίθετο με τους κανόνες της κοινωνίας και, μέσα από μια διαδικασία κοινής μύησης, βρίσκουν την απελευθέρωση και τις τραγικές συνέπειές της.
Το Μαύρο Λιβάδι είναι μια εικαστικά λυρική ταινία με δυναμική πλοκή, επικεντρωμένη στους χαρακτήρες. Μια πολύ στενή παρακολούθηση των ανείπωτων συναισθημάτων των ηρώων. Μια ταινία που θαυμάζει την παράδοση σκηνοθετών σαν τον Τέρενς Μάλικ (Η Λεπτή Κόκκινη Γραμμή), τον Γκας βαν Σαντ (Το Δικό μου Αϊντάχο) και τον Νιλ Τζόρνταν (Το Παιχνίδι των Λυγμών), που αφηγούνται αρχετυπικές ιστορίες, χρησιμοποιώντας δυνατές εικόνες, αναμειγνύοντας την ομορφιά, το φόβο, την ποίηση και την ανθρωπιά.

Η Πρώτη Ιδέα
Μια φωτογραφία στην εφημερίδα, ακόμα την έχω, ήταν μια μουσουλμάνα μαυροντυμένη μοναχή, περίπου 15 χρονών, στα χέρια της κρατούσε ανοιχτό το κοράνι και με κοίταζε στα μάτια. Μου μπήκε η ιδέα πως το άτομο κάτω από αυτά τα ρούχα δεν ήταν κοπέλα αλλά αγόρι, ένα χωριατόπαιδο που το είχαν μαζέψει από τους αγρούς και το είχαν μεταλλάξει σε άλλο από αυτό που πραγματικά ήταν.
Το παιδομάζωμα ήταν πάντα ένα μέρος της ελληνικής ιστορίας που με συνάρπαζε. Έρχονται οι «κακοί» Τούρκοι, οι «μπαμπούλες» κι αρπάζουν τα πιο γερά αγόρια μας και τα κάνουν μουσουλμάνους και τα γεμίζουν μίσος για την ίδια τους την πατρίδα… Αυτός ο μύθος περιέχει δύο δυνατές ιστορίες. Την ιστορία αυτού που τον αρπάζουν και μεταλλάσσεται σε Τούρκο και την ιστορία αυτού που για να αποφύγει την αρπαγή, η οικογένειά του τον ντύνει κορίτσι εωσότου περάσει την ηλικία στράτευσης.
Και στις δύο περιπτώσεις (διαφορετικές όψεις του ίδιου νομίσματος) έχουμε ανθρώπους με λανθάνουσες ταυτότητες. Με λίγα λόγια έχουν μεταλλαχτεί σε κάτι που δεν έχει καμία σχέση με τον πραγματικό τους εαυτό.
Αναρωτήθηκα τι θα γινόταν άμα βάζαμε αυτούς τους δυο ανθρώπους, να συναντηθούν και να ερωτευτούν κατά λάθος; Πως θα ήταν να ανακάλυπταν μόνοι τους σαν φυγάδες, χωρίς βοήθεια, τον εαυτό τους, άτσαλα, ψηλαφώντας σπασμωδικά στο σκοτάδι.

Γυρίζοντας μια Ταινία Εποχής
Η ταινία δεν ακολουθεί τους κανόνες ενός κλασικού δράματος εποχής. Η ηθοποιία είναι νατουραλιστική και μινιμαλιστική (όχι θεατρική, με υπερβολικές εκφράσεις και πομπώδη λόγο). Οι σκηνές θα καλύπτονται κυρίως με γενικά πλάνα με την κάμερα σε ράγες και θα εξελίσσονται, προς το τέλος της ταινίας, σε πλάνα με την κάμερα στο χέρι (όχι στη συνηθισμένη μορφή του γενικού που ακολουθείται από κοντινά των χαρακτήρων που μιλούν). Η σκηνογραφία είναι ελάχιστη και θυμίζει ταινία εποχής του Παζολίνι. Τα χρώματα θα είναι αποδυναμωμένα και το κοντράστ έντονο (όχι τα ζεστά, γλυκά, γήινα καφέ χρώματα). Τα κοστούμια δίνουν την αίσθηση χειροποίητων και χρησιμοποιημένων ρούχων. Η μουσική θα συνδυάζει σύγχρονο ambient ηλεκτρονικό ήχο (χωρίς beat) και χωροδιακά κομμάτια, σαν την παλαιότερη μουσική της Bjork. Χρησιμοποιώντας τα μέσα που προσφέρει ο κινηματογράφος, θα ήθελα να προκαλέσω όλες τις αισθήσεις του θεατή.
Το πρώτο μέρος της ταινίας που εκτυλίσσεται στο μοναστήρι, θα αποπνέει μια αίσθηση κλειστοφοβική. Σταδιακά ο εξωτερικός κόσμος, η φύση, θα αγγίξει ένα κρεσέντο, όταν η Ανθή και ο Πολεμιστής θα δραπετεύσουν στο δάσος, όπου το χρώμα και το φως του ήλιου πλημμυρίζουν το τοπίο. Προς το τέλος, η χρονική συνέχεια εξαφανίζεται και τα αφηγηματικά όρια χαλαρώνουν, καθώς οι ήρωες ξεδιπλώνουν την ύπαρξή τους.

Γιατί Ενα Δράμα Εποχής
Η ιστορία τοποθετείται σ’ ένα πολύ συγκεκριμένο χρόνο και τόπο, καθιστώντας το «δράμα εποχής» αναγκαία συνθήκη. Ταυτόχρονα όμως το γεγονός ότι το Μαύρο Λιβάδι εκτυλίσσεται στο παρελθόν χαρίζει στην ταινία το χαρακτήρα παραμυθιού, με μια αίσθηση εξωτικού, παθιασμένου, νοσταλγικού, ονειρικού.
Η αλήθεια είναι πως ελληνική ταινία εποχής και πόσο μάλλον την εποχή της Τουρκοκρατίας προκαλεί κάτι μεταξύ γέλιου, φόβου και κλάματος. Κάπως όλοι φανταζόμαστε την χειρότερη βερσιόν όπου οι ηθοποιοί μιλάνε με στόμφο, τα ρούχα είναι φρεσκοσιδερωμένα, τα μουστάκια ψεύτικα, οι χώροι ντεκόρ κτλ. Μια άλλη περίπτωση ταινίας εποχής είναι ταινίες που είναι υπερβολικά εικαστικές με ένα καρτ ποσταλικό τρόπο κι αποπνέουν κάτι αβάσταχτα γλυκερό.
Στην περίπτωσή μας θέλουμε η ταινία να έχει τη βρωμιά και τη μυρωδιά της εποχής κι οι ηθοποιοί να μιλάνε και να αισθάνονται σαν άνθρωποι με σάρκα και οστά. Θέλουμε όλες οι αισθήσεις του θεατή να είναι ξύπνιες.
Κάτι που με τραβάει σε μια ιστορία που διαδραματίζεται σε μια παλαιότερη εποχή είναι πως με κάνει κι ονειρεύομαι, ξυπνάει τη διάθεσή μου να κάτσω στο τζάκι και να ακούσω ένα παραμύθι που θα με μεταφέρει αλλού.

Η Σημασία για το Σύγχρονο Κοινό
Ο αγώνας για αυτοπροσδιορισμό, η επιθυμία για απελευθέρωση από τους κοινωνικούς περιορισμούς και η εξερεύνηση της σεξουαλικής ταυτότητας είναι θέματα που απασχολούν τον καθένα. Ταυτόχρονα, σε κοινωνικό επίπεδο, η προσπάθεια να χτιστεί μια γέφυρα ανάμεσα στην Ευρώπη και την Τουρκία, τον Χριστιανισμό και το Ισλάμ είναι ένα από τα κυριότερα ζητήματα που απασχολούν το σύγχρονο κόσμο.

Η Ουσία
Το μήνυμα που εκφράζει το Μαύρο Λιβάδι είναι ότι η αγάπη και η αθωότητα υπερισχύουν πέρα από τους περιορισμούς που θέτει η κοινωνία, όπως η εθνικότητα, η θρησκεία και το φύλο.

(πηγή σημειώσεις για την παραγωγή )